Darmowa opieka w NFZ – nie zawsze bezterminowa
Dla wielu Polaków dostęp do bezpłatnych świadczeń medycznych finansowanych przez NFZ to oczywistość. Jednak, jak podaje portal Radia ZET, prawo do korzystania z tych świadczeń może wygasnąć już po 30 dniach od momentu utraty obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. W praktyce oznacza to, że osoby, które zmieniają pracę, zawieszają działalność gospodarczą lub korzystają z urlopu bezpłatnego, mogą nagle stracić prawo do bezpłatnych wizyt u lekarza, badań oraz refundowanych leków.
Narodowy Fundusz Zdrowia podkreśla, że brak ważnego ubezpieczenia niesie ze sobą poważne konsekwencje finansowe — jeśli nie zostaną dopełnione odpowiednie formalności, pacjent musi samodzielnie pokryć koszty leczenia. Dlatego warto znać sytuacje, które mogą prowadzić do utraty prawa do świadczeń oraz dowiedzieć się, jak szybko zareagować.
Kiedy wygasa prawo do świadczeń NFZ?
Fundusz wskazuje trzy główne sytuacje, w których po ustaniu ubezpieczenia dostęp do darmowej opieki medycznej wygasa po 30 dniach:
- Zakończenie umowy o pracę lub innego stosunku zatrudnienia — po utracie pracy prawo do ubezpieczenia obowiązuje jeszcze przez 30 dni.
- Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej — osoby, które przestają płacić składki, tracą prawo do świadczeń po upływie miesiąca od daty zakończenia działalności.
- Urlop bezpłatny lub przerwa w zatrudnieniu — pracownicy na urlopie bez wynagrodzenia tracą ubezpieczenie po 30 dniach.
- W każdej z tych sytuacji ważny jest szybki kontakt z NFZ lub ZUS, aby uniknąć przerw w dostępie do leczenia. Niestety wielu pacjentów dowiaduje się o utracie prawa dopiero podczas wizyty lekarskiej, kiedy pojawia się konieczność opłacenia usługi z własnej kieszeni.
Wyjątki od 30-dniowego terminu
Nie zawsze prawo do bezpłatnej opieki kończy się po miesiącu. NFZ wyróżnia kilka wyjątków:
- Absolwenci szkół ponadpodstawowych — mają prawo do świadczeń przez 6 miesięcy po zakończeniu nauki.
- Absolwenci studiów wyższych i doktoranckich — korzystają z opieki przez 4 miesiące od ukończenia studiów.
- Osoby z zawieszonym prawem do renty socjalnej — prawo do ubezpieczenia trwa 90 dni po ustaniu składek.
- Członkowie rodziny ubezpieczonego — osoby zgłoszone przez ubezpieczonego zachowują prawo do świadczeń, nawet jeśli same nie mają obowiązkowego ubezpieczenia.
- Dzięki tym regulacjom osoby kończące edukację, renciści oraz rodziny ubezpieczonych mają dodatkowy czas na uregulowanie formalności.
Jak sprawdzić, czy masz ważne ubezpieczenie?
System Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców (eWUŚ) umożliwia szybkie i łatwe sprawdzenie statusu ubezpieczenia zdrowotnego. Bazuje na danych z ZUS i KRUS i jest wykorzystywany przez lekarzy, rejestracje oraz pacjentów. Dzięki eWUŚ można upewnić się, czy wciąż przysługuje nam prawo do bezpłatnej opieki, co pozwala uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek przy wizycie.
Jak odzyskać prawo do leczenia poprzez dobrowolne ubezpieczenie?
Jeśli prawo do świadczeń NFZ zostało utracone, można je odzyskać, wykupując dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Procedura wygląda następująco:
- Należy zgłosić się do wojewódzkiego oddziału NFZ, wypełnić wniosek oraz podpisać umowę (w dwóch egzemplarzach). Trzeba też zabrać dokument tożsamości oraz potwierdzenie ostatniego ubezpieczenia (np. zaświadczenie z pracy, dowód opłacania składek).
- Kolejnym krokiem jest złożenie odpowiednich dokumentów w ZUS (formularze ZUS ZZA i ZUS ZCNA dla członków rodziny).
Ile kosztuje dobrowolne ubezpieczenie?
Składka zdrowotna w ramach dobrowolnego ubezpieczenia wynosi 9% od zadeklarowanego dochodu, ale nie może być niższa niż minimalna podstawa, czyli przeciętne wynagrodzenie z poprzedniego kwartału. NFZ nalicza też dodatkową opłatę za okresy przerwy w ubezpieczeniu:
- 3 miesiące do roku — co najmniej 20% podstawy wymiaru
- powyżej 1 do 2 lat — 50%
- powyżej 2 do 5 lat — 100%
- powyżej 5 do 10 lat — 150%
- powyżej 10 lat — 200%
- W wyjątkowych sytuacjach dyrektor oddziału NFZ może zwolnić z dodatkowych opłat lub rozłożyć je na raty.
Dlaczego szybka reakcja jest tak ważna?
Brak ubezpieczenia zdrowotnego oznacza konieczność samodzielnego pokrywania kosztów wizyt, badań i leków. Zmiana pracy, zawieszenie działalności gospodarczej czy urlop bezpłatny to najczęstsze powody utraty prawa do świadczeń finansowanych przez NFZ. Sprawdzenie statusu w eWUŚ i podjęcie odpowiednich kroków, jak dobrowolne ubezpieczenie lub zgłoszenie do ubezpieczenia rodzinnego, pozwala uniknąć niepotrzebnych wydatków i stresu.
Polacy płacą, choć NFZ daje to za darmo. Oferta jest naprawdę bogata
