Artykuł 4 i artykuł 5 NATO - czym są? Kiedy się je stosuje?

Co to jest artykuł 5. i 4. NATO oraz kiedy się je stosuje? Takie pytania padają dziś wyjątkowo często. Wojna w Ukrainie stanowi wielkie wyzwanie dla całego Sojusz Północnoatlantyckiego, gdyż trwa tuż za jego progiem - należące do NATO Polska, Słowacja, Węgry i Rumunia graniczą z Ukrainą. Podjęcie działań zapobiegawczych jest tym ważniejsze, że istnieje ciągła groźba eskalacji konfliktu - Władimir Putin zachowuje się bowiem w sposób nieobliczalny. Artykuł 4 i artykuł 5 NATO mają stanowić gwarant bezpieczeństwa krajów członkowskich. Jednocześnie w dużym stopniu ograniczają one możliwości pomocy Ukrainie. W dalszej części artykułu odpowiadamy na pytania zadane na początku naszego artykułu.

Artykuł 4 NATO - co to jest? Kiedy się go stosuje?

Zacznijmy od artykułu 4. Paktu. Brzmi on następująco: Strony będą się konsultowały, ilekroć zdaniem którejkolwiek z nich zagrożona będzie integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron. Jak to rozumieć? Zapis oznacza, iż wszystkie kraje członkowskie muszą współpracować w zakresie obronności, gdy zagrożone jest bezpieczeństwo choćby jednego z nich. Artykuł stosuje się w przypadku wystąpienia ryzyka ataku, konfliktu lub integralności terytorialnej. Działanie artykułu 4. widzimy obecnie. To między innymi specjalne loty nad Polską czy przyśpieszone działania w sprawie przekazania Polsce systemów Patriot.

Artykuł 5 NATO - co to jest? Kiedy się go stosuje?

Artykuł 5 NATO mówi zaś: Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko nim wszystkim; wskutek tego zgadzają się one na to, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, każda z nich, w wykonaniu prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego przez Artykuł 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom tak napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie i w porozumieniu z innymi Stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich środkach zastosowanych w jej wyniku zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Mówiąc krócej - atak na jedno z państw członkowskich równoznaczne jest z atakiem na wszystkie. Dotąd przepis zastosowano tylko raz, po zamachach terrorystycznych w USA 11. września 2021 roku.

Źrdóło: nato.int

Efekty działania artykułów 4 i 5 NATO

NATO jest paktem obronnym, zatem oba artykuły zawarto w traktacie jako gwarancje bezpieczeństwa i pomocy. W przypadku napięć wywołanych przez Władimira Putina zapisy te chronią nas przed rosyjskimi atakami. Jednocześnie utrudniają pomoc militarną, o którą prosi Ukraina. Udzielenie jej poprzez wysłanie wojsk na tereny walk lub zamknięcie nieba, mogłoby zostać zinterpretowane przez Kreml jako przestąpienie do wojny i spotkać się z odpowiedzą militarną. To zaś wciągałoby w konflikt pozostałe kraje członkowskie, co zagroziłoby wybuchem III wojny światowej.