Karol Nawrocki włożył to pod dziąsło podczas debaty. Co to za używka i dlaczego Szwedzi dzięki niej przestali palić?

Snus czy saszetka nikotynowa? Wyjaśniamy różnicę

Wiele osób myli tradycyjny snus z saszetkami nikotynowymi, które bywają określane mianem "białego snusu". Warto jednak znać kluczową różnicę. Snus to woreczek zawierający tytoń, który umieszcza się pod górną wargą. Jego sprzedaż w Unii Europejskiej jest zakazana, z wyjątkiem Szwecji, gdzie ma długą tradycję. Z kolei saszetka nikotynowa to produkt w pełni legalny w UE. Nie zawiera tytoniu, a jedynie czystą nikotynę (o czystości farmakopealnej, podobnej do tej w aptecznych gumach nikotynowych) oraz substancje zapachowe. Obie formy używki są pomyślane jako zamienniki dla papierosów.

Jak działają saszetki nikotynowe i dlaczego są mniej szkodliwe?

Mechanizm działania saszetki nikotynowej jest prosty: w kontakcie ze śluzówką jamy ustnej uwalnia nikotynę. Nikotyna powoduje wyrzut dopaminy, która działa pobudzająco, oraz serotoniny, nazywanej hormonem szczęścia. Kluczową zaletą saszetek nikotynowych w porównaniu do papierosów jest brak substancji smolistych. Użytkownik nie wdycha dymu papierosowego ani toksycznych i rakotwórczych związków powstających podczas spalania tytoniu. To właśnie te substancje są główną przyczyną chorób i zgonów wśród palaczy. Badania naukowe potwierdzają, że saszetki nikotynowe to najmniej toksyczne zamienniki dla papierosów, ponieważ nie zawierają substancji rakotwórczych.

Jak snus i saszetki nikotynowe zmieniły nawyki palaczy?

Szwecja jest prawdziwą ojczyzną snusu, gdzie jego historia sięga XVIII wieku. W latach 80. XX wieku papierosy paliło tam 36% społeczeństwa. Od tego czasu odsetek palaczy zaczął drastycznie spadać, a duża w tym zasługa właśnie snusu i jego "bezpieczniejszego" odpowiednika – saszetek nikotynowych. Zgodnie z badaniem szwedzkiego Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, obecnie papierosy w Szwecji pali zaledwie około 5,4% społeczeństwa. To najniższy odsetek w całej Unii Europejskiej. Jednocześnie z saszetek z tytoniem (snusu) lub z samą nikotyną (białego snusu) korzysta aż 15,7% Szwedów, czyli blisko trzykrotnie więcej niż palaczy papierosów. W Szwecji używanie saszetek skutecznie zastąpiło palenie papierosów.

Redukcja szkód w praktyce: Szwecja przykładem dla Europy?

Szwecja jest często wskazywana jako przykład kraju, który z powodzeniem wdrożył politykę określaną jako redukcja szkód w obszarze nikotynowym. Dane epidemiologiczne z tego kraju dostarczają dowodów na skuteczność takiego podejścia w poprawie zdrowia publicznego. W ostatnich 15 latach odsetek palaczy w Szwecji spadł trzykrotnie, startując z blisko 16%, co jest rekordem wśród europejskich państw. Co więcej, Szwedzi mają najniższy wskaźnik zgonów i zachorowalności na choroby spowodowane paleniem papierosów, w tym na każdy z 16 nowotworów związanych z paleniem. Zachorowalność na nowotwory związane z paleniem papierosów w Szwecji jest aż o 41% niższa niż w innych krajach UE.

Dla porównania, w całej Unii Europejskiej odsetek palaczy jest blisko pięciokrotnie wyższy niż w Szwecji (24% według ostatniego Eurobarometru), a w Polsce – blisko sześciokrotnie wyższy (około 29% według ostatniego badania Polskiej Akademii Nauk). Według raportu Szwedzkiej Komisji ds. Snusu, cytowanego w raporcie „Szwedzkie doświadczenie: mapa drogowa dla społeczeństwa wolnego od dymu papierosowego”, podejście Szwecji, wspierające strategię redukcji szkód, może uratować nawet 3,5 miliona palaczy w UE od przedwczesnego zgonu spowodowanego paleniem papierosów w tej dekadzie. Warunkiem jest, aby pozostałe kraje UE poszły drogą redukcji szkód i zalegalizowały snus oraz wspierały saszetki nikotynowe jako zamienniki papierosów.

Gest Karola Nawrockiego podczas debaty prezydenckiej zwrócił uwagę na produkty nikotynowe inne niż papierosy. Choć kandydat użył legalnej saszetki nikotynowej, a nie tradycyjnego snusu, sytuacja ta stała się pretekstem do rozmowy o alternatywach dla palenia. Przykład Szwecji pokazuje, że produkty takie jak snus i saszetki nikotynowe, stosowane w ramach strategii redukcji szkód, mogą znacząco przyczynić się do spadku liczby palaczy i poprawy zdrowia publicznego.

Źródła:

• Portal X (dawny Twitter) - Paweł Szefernaker

• Badanie szwedzkiego Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego

• Raport Szwedzkiej Komisji ds. Snusu, „Szwedzkie doświadczenie: mapa drogowa dla społeczeństwa wolnego od dymu papierosowego”

• Eurobarometr

• Badanie Polskiej Akademii Nauk