Użytkowniczka Wikipedii latami tworzyła alternatywną historię Rosji!

W Chinach wykryto jedną z największych mistyfikacji w historii Wikipedii. Użytkowniczka internetowej encyklopedii przez ponad 10 lat z czterech fałszywych profili uzupełniała prawdziwą historię Rosji wymysłami i stworzyła alternatywną rzeczywistość, obejmującą miliony słów – nigdy nieistniejące postaci, bitwy i wynalazki związane z tajemniczą kopalnią srebra, w której pracowało 30 tysięcy niewolników.

Chińska pisarka fantasy Nancy Yi Fan przeglądała chińskojęzyczną Wikipedię w poszukiwaniu inspiracji. Przypadkowo natknęła się na informacje o kopalni srebra w mieście Kaszyn (takie miasto rzeczywiście istnieje, pierwsze wzmianki o nim pochodzą z XIII wieku) na terenie Księstwa Twerskiego, niezależnego państwa istniejącego od XIII do XV wieku. Kopalnia i skupione wokół niej miasto miała być rzekomo jednym z największych ośrodków przemysłowych późnego średniowiecza, w którym 30 tysięcy niewolników i 10 tysięcy wolnych mieszkańców wydobywało drogocenny kruszec. Niewyczerpane zasoby srebra stały się źródłem baśniowego bogactwa dla twerskich książąt i powodowały zawiść sąsiadów – czyli Księstwa Moskiewskiego, które pretendowało do bycia liderem w regionie.

Krwawe walki pomiędzy Moskwą i Twerem o prawo do władania kopalnią srebra miały się toczyć w latach 1305-1485. Zakończyły się zwycięstwem Moskwy. „Po upadku Księstwa Twerskiego srebro wydobywało Wielkie Księstwo Moskiewskie i jego następca (Imperium Rosyjskie), dopóki kopalnia nie została zamknięta w połowie XVIII wieku z powodu wyczerpania zasobów” – przeczytała w chińskiej Wikipedii Yi-Fan.

Pisarka zainteresowała się tym mało znanym fragmentem rosyjskiej historii – przeczytała setki powiązanych ze sobą artykułów o wielkich bitwach, słowiańskich władcach, którzy chcieli zawładnąć kopalnią i pracujących w niej inżynierach. Wszystkie były napisane typowym dla Wikipedii oschłym językiem. Stopniowo zaczęła jednak dostrzegać pewnie niekonsekwencje. Po pierwsze, artykuły w rosyjskojęzycznej Wikipedii, które odnosiły się do wydarzeń związanych z kopalnią, były znacznie krótsze, niż w wersji chińskiej, albo w ogóle nie istniały. Po drugie – linki prowadziły nie tam, gdzie powinny, na przykład odnośnik, który miał prowadzić do średniowiecznych sposobów wydobycia srebra prowadził do artykułu o wydobyciu kopalin użytecznych w XXI wieku. Gdy pisarka próbowała przeczytać coś o kopalni w innych źródłach, odkryła, że kopalnia nigdy nie istniała.

„Okazało się, że osoby, które występowały w chińskiej Wikipedii, nie występują w angielskiej ani rosyjskiej i mieszają się z prawdziwymi postaciami historycznymi w ten sposób, że trudno było odróżnić prawdę od fałszu. Cała długotrwała wojna pomiędzy Twerem a Moskwą toczyła się o nieistniejącą kopalnię srebra” – napisała pisarka na znanym chińskim portalu, po czym dowiedział się o tym cały świat.

 Wikipedia przeprowadza śledztwo

Wikipedia przeprowadziła śledztwo. Wyszło na jaw, że autorką mistyfikacji była kobieta pisząca pod czterema pseudonimami, które potwierdzały nawzajem swoje tożsamości. Pisała głównie o rosyjskiej historii oraz o chińskiej dynastii Qing. Przez 10 lat opublikowała 206 artykułów i wniosła poprawki do setek innych. Zmyślone, bardzo szczegółowe epizody były umiejętnie wplecione w prawdziwe wydarzenia. Nie sposób ich było odróżnić. Zadziwieni użytkownicy nazwali kobietę „chińskim Borgesem” (Jorge Luis Borges był argentyńskim pisarzem, w którego twórczości realizm przeplatał się z fantastyką).

 Zhemao - autorka zmyślonych wpisów

Zhemao – pod takim imieniem stała się znana autorka zmyślonych wpisów - twierdziła w swoim, usuniętym już przez Wikipedię profilu, że jest córką dyplomaty pracującego w Rosji i studiowała historię Rosji. Wyszło jednak na jaw, że jest gospodynią domową ze średnim wykształceniem. Jej historia wywołała różne reakcje w Chinach. Jedni uważają, że znacznie obniżyła zaufanie do chińskojęzycznej Wikipedii, inni podziwiają ją za upór i fantazję, która pozwoliła jej stworzyć całe uniwersum wokół nieistniejącej kopalni.