Dzień Edukacji Narodowej – święto polskich nauczycieli
14 października obchodzony jest Dzień Edukacji Narodowej, potocznie nazywany Dniem Nauczyciela. Święto upamiętnia powołanie w 1773 roku Komisji Edukacji Narodowej – pierwszego w Europie ministerstwa oświaty, które wprowadziło nowoczesny system szkolnictwa w Polsce.
Komisja, powołana z inicjatywy Hugona Kołłątaja, stworzyła struktury nauczania od szkół elementarnych po uniwersytety, opracowała programy nauczania obejmujące język polski, nauki przyrodnicze i wychowanie obywatelskie oraz uregulowała status prawny nauczycieli.
Jak podkreślają historycy oświaty, KEN była reformą epokową. Położyła fundamenty pod nowoczesną edukację i wyprzedziła rozwiązania przyjęte w innych państwach o kilkadziesiąt lat.
Nauczyciele z misją
We wtorek obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej. To nie tylko święto nauczycieli, ale także wszystkich pracowników oświaty.
To dzień wolny od zajęć dydaktycznych i okazja do wręczenia nagród resortowych, medali Komisji Edukacji Narodowej oraz odznaczeń państwowych.
W wielu szkołach organizowane są uroczystości, podczas których uczniowie dziękują pedagogom za ich codzienny trud i zaangażowanie. Jak co roku, 14 października przypomina o znaczeniu edukacji i o tych, którzy każdego dnia ją tworzą.
Zawód nauczyciela w Polsce – kobiecy i dojrzały
W polskim systemie oświaty zatrudnionych jest 707 655 nauczycielek i nauczycieli, a łączna liczba etatów nauczycielskich wynosi 725 348,9.
Z tej grupy kobiety stanowią 594 888 osób, natomiast mężczyźni – 112 767. Oznacza to, że zawód nauczyciela w 84 proc. wykonują kobiety.
Średnia wieku nauczyciela w Polsce wynosi 46,3 roku – kobiety mają średnio 45,9 lat, a mężczyźni 48,2 lat. Co ciekawe, dane te pokazują systematyczne starzenie się kadry nauczycielskiej. W 2012 roku przeciętna polska nauczycielka miała 41,5 roku, a nauczyciel 43 lata.
Najmłodszy nauczyciel w Polsce ma obecnie 19 lat i uczy fortepianu w szkole muzycznej I stopnia, natomiast najstarszy – 88 lat – i również prowadzi zajęcia z fortepianu w tej samej kategorii szkół.
Gdzie pracuje najwięcej nauczycieli?
Najwięcej etatów nauczycielskich przypada na szkoły podstawowe – 305 973,39, czyli niemal połowę wszystkich stanowisk w oświacie. Kolejne miejsca zajmują:
- zespoły szkół i placówek – 250 388,31 etatów,
- wychowanie przedszkolne – 93 481,15,
- szkoły ponadpodstawowe – 51 465,97,
- poradnie psychologiczno-pedagogiczne – 9130,11,
- szkoły artystyczne – 7228,15,
- inne placówki oświatowe – 7681,82 etatu.
Dane MEN pokazują także, że w systemie oświaty wciąż dominuje sektor publiczny, a liczba nauczycieli zatrudnionych w szkołach prywatnych i społecznych pozostaje znacznie niższa.
Kim są polscy nauczyciele? Wykształcenie i kwalifikacje
Zawód nauczyciela wymaga wysokich kwalifikacji. Aż 94,6 proc. nauczycieli ma ukończone studia drugiego stopnia lub tytuł magistra, a 5,3 proc. posiada wykształcenie zawodowe lub ukończyło studia pierwszego stopnia.
Pod względem stopnia awansu zawodowego struktura wygląda następująco:
- nauczyciele dyplomowani – 378 284 osób (54,9 proc.),
- nauczyciele mianowani – 149 643 osób (21,2 proc.),
- nauczyciele początkujący – 179 728 osób (23,8 proc.).
Stopień nauczyciela początkującego został wprowadzony w 2022 roku w miejsce dotychczasowych poziomów: stażysty i kontraktowego.
Oprac. Jakub Sadkowski, źródło: PAP
