Rewolucja w L4: Precyzja legislacyjna w definiowaniu pracy zarobkowej i aktywności na zwolnieniu

Jakie zmiany w zasadach wykonywania pracy zarobkowej na L4 wprowadza nowa ustawa?

Aktualnie mierzymy się z problemem braku definicji „pracy zarobkowej” w kontekście L4, co rodzi liczne wątpliwości interpretacyjne. Ustawodawca w obecnym stanie prawnym nie doprecyzował tego pojęcia, które stanowi jedną z kluczowych przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego. W praktyce skutkuje to koniecznością powstrzymywania się od wszelkich działań realizujących obowiązki pracownicze, niezależnie od ich wpływu na zdrowie, ponieważ obecnie ten aspekt nie ma znaczenia dla kwalifikacji czynu.

Nowa definicja pracy zarobkowej ma być jednak niezależna od stosunku prawnego, który stanowi podstawę jej wykonywania. Projekt ustawy proponuje formalne zdefiniowanie pojęcia „pracy zarobkowej”. Zgodnie z proponowanym art. 17 ust. 1a, za taką pracę uznawana będzie każda czynność o charakterze zarobkowym. W szczególności dotyczy to wykonywania konkretnych zadań związanych z działalnością gospodarczą, takich jak nadzór nad pracownikami, obsługa klientów czy praca w gospodarstwie rolnym.

Jednocześnie wprowadzono istotne zastrzeżenie, że pracą zarobkową nie będą czynności incydentalne, których podjęcia wymagają istotne okoliczności. Z definicji tej wyłączone zostaną również drobne czynności dnia codziennego, takie jak zakupy. Jak wynika z uzasadnienia projektu, praca zarobkowa skutkująca utratą zasiłku nie będzie utożsamiana z każdą aktywnością ludzką. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia przy tym, że polecenie pracodawcy nie może stanowić „istotnej okoliczności” wyłączającej sankcję.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia: "Ich celem jest ograniczenie ryzyka nadużywania przez pracodawcę jego nadrzędnej pozycji w relacji do pracownika w ramach stosunku pracy." Ponadto resort wskazuje, że "ustawodawca kierował się przede wszystkim względami prewencyjnymi." Podkreślono również, że "projektowana w art. 17 ust. 1a regulacja ma charakter wyjątku, który może znaleźć swoje zastosowanie wyłącznie w szczególnych okolicznościach."

Co oznacza 'wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem' według nowych przepisów?

W dotychczasowym orzecznictwie za „wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem” uznaje się wszelkie czynności, które mogą przedłużyć okres niezdolności do pracy poprzez utrudnianie leczenia i rekonwalescencji. Do tej kategorii zalicza się na przykład uczestnictwo w zawodach sportowych oraz wykonywanie remontu mieszkania. Również wyjazd na wakacje, o ile nie jest to pobyt w sanatorium uzasadniony medycznie, traktowany jest jako aktywność niezgodna z celem zwolnienia. Co istotne, działania te są uznawane za naruszenie zasad nawet w sytuacji, gdy lekarz wystawił zwolnienie z adnotacją „chory może chodzić”.

Pojęcie „aktywności niezgodnej z celem zwolnienia od pracy” zostało zdefiniowane w projektowanym art. 17 ust. 1b, co ma na celu doprecyzowanie przepisów. Nowe regulacje stanowią, że taką aktywnością będą „wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję”. Ustawodawca wprowadza jednak zastrzeżenie, zgodnie z którym zwykłe czynności dnia codziennego lub czynności incydentalne wymuszone istotnymi okolicznościami nie będą traktowane jako niezgodne z celem zwolnienia.

Po wejściu w życie zmian, katalog aktywności zabronionych zostanie więc wyraźnie doprecyzowany. Uchwalona ustawa zakłada wprowadzenie istotnych zmian w zakresie dozwolonych działań pracownika, dążąc do zdefiniowania w przepisach tego, co utrwaliło się w orzecznictwie. Należy odnotować, że podejście do kontaktów służbowych ulegnie liberalizacji – podejmowanie jakichkolwiek czynności zawodowych będzie mogło być uzasadnione ryzykiem znacznych strat finansowych dla pracodawcy. W rezultacie, po zmianach w przepisach, pracodawca będzie mógł okazjonalnie oczekiwać od pracownika odebrania telefonu lub odpisania na wiadomość e-mail w trakcie trwania zwolnienia.

Czy można pracować u innego pracodawcy na L4 i pobierać zasiłek chorobowy?

Sąd Najwyższy już w uchwale z 1995 roku wypowiadał się na temat możliwości pracy u innego pracodawcy podczas L4, a aktualny stan prawny dopuszcza takie rozwiązanie przy równoległym zatrudnieniu. Konkretne zmiany w tym obszarze zawarto w projektowanym art. 17 ust. 1e, który reguluje nowe zasady. Należy pamiętać, że co do zasady podjęcie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia skutkuje utratą prawa do wynagrodzenia lub zasiłku, jednak warunkiem wykonywania pracy z innego tytułu jest to, aby jej rodzaj pozwalał na realizację obowiązków mimo niezdolności do pracy w innym miejscu.

Praca w innej firmie podczas zwolnienia lekarskiego umożliwi jednoczesne pobieranie pełnego zasiłku chorobowego oraz 100 procent wynagrodzenia, co potwierdzają nowe przepisy. Regulacja ta wiąże się bezpośrednio z możliwością pracy w innym miejscu, pozwalając na kumulację świadczeń. Klasycznym przykładem takiej sytuacji jest chirurg ze złamanym palcem, który będąc niezdolnym do operowania w szpitalu, może wykonywać pracę nauczyciela akademickiego i prowadzić wykłady.

Naruszenie zakazów wykorzystywania zwolnienia grozi poważnymi konsekwencjami, w tym utratą zasiłku, dlatego w obecnym stanie prawnym chory co do zasady nie powinien wykonywać pracy zarobkowej. Możliwość jednoczesnego pobierania świadczeń dotyczy sytuacji, gdy pracownik wykonuje pracę w ramach innego stosunku pracy, pod warunkiem, że rodzaj tej drugiej pracy nie koliduje z chorobą. Zgodnie z projektowanym art. 17 ust. 1e, ubezpieczony pracujący u innego pracodawcy będzie jedynie zobowiązany do powiadomienia go o okresie wystawionego zwolnienia z innego tytułu.