Nowe dane o Kościele w Polsce. Coraz mniej osób przyjmuje te dwa sakramenty

• Najnowszy Rocznik Statystyczny Kościoła Katolickiego w Polsce 2024 przedstawia złożony obraz religijności, wskazując na nieznaczny wzrost uczestnictwa w mszach niedzielnych.
• Wzrostowi frekwencji na mszach towarzyszy jednak znaczący spadek liczby udzielanych sakramentów, zwłaszcza bierzmowania i małżeństwa.
• Dane potwierdzają, że polski Kościół mierzy się z narastającymi wyzwaniami duszpasterskimi i demograficznymi, które w kolejnych latach mogą się pogłębiać.

Frekwencja na mszach: niewielki wzrost po pandemicznym dołku

We wtorek na konferencji prasowej w Warszawie przedstawiono dane z Rocznika Statystycznego Kościoła Katolickiego w Polsce "Annuarium Statisticum Ecclesia in Polonia" Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC za 2024 r.

Wynika z nich, że wskaźnik dominicantes, czyli udział wiernych obecnych na niedzielnej mszy, w 2024 r. wyniósł 29,6 proc. To wzrost o 0,57 punktu procentowego w porównaniu z rokiem 2023. Równolegle wzrósł wskaźnik communicantes – osób przyjmujących komunię świętą – do poziomu 14,6 proc., czyli o 0,64 punktu procentowego więcej niż rok wcześniej.

Jak podkreślił dyrektor ISKK dr hab. Marcin Jewdokimow, prof. UKSW, trend wzrostowy widoczny jest w niemal wszystkich diecezjach, choć wciąż daleko do wyników sprzed pandemii COVID-19, gdy dominicantes wynosił niemal 37 proc., a communicantes 16,7 proc.

Najwyższy poziom uczestnictwa w niedzielnej liturgii odnotowano w diecezji tarnowskiej – aż 62,3 proc. Najniższy wskaźnik dominicantes miała archidiecezja szczecińsko-kamieńska (17,59 proc.), a w archidiecezji warszawskiej wyniósł on 19,85 proc.

Różnice widać także między parafiami. Na wsiach w niedzielnej mszy uczestniczyło ponad 51 proc. wiernych, podczas gdy w parafiach miejskich niespełna 30 proc., a w miejsko-wiejskich – zaledwie 19,25 proc. Kobiety nadal częściej niż mężczyźni biorą udział w liturgii (59 proc. wobec 41 proc.).

Choć ogólny odsetek communicantes pozostaje stosunkowo niski, to tzw. communicantes względny – liczony wśród osób obecnych na mszy – wyniósł w 2024 r. 49,5 proc. Oznacza to, że niemal co drugi uczestnik niedzielnej liturgii przystępuje do komunii, podczas gdy dekadę temu było to 43 proc.

Bierzmowanie i małżeństwa z największym spadkiem

Najbardziej niepokojące dane dotyczą sakramentu bierzmowania. W 2024 r. przyjęło go blisko 213 tys. osób, co oznacza spadek aż o 27,6 proc. w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Najwięcej bierzmowań odnotowano w archidiecezjach katowickiej i krakowskiej oraz diecezji tarnowskiej, najmniej – w drohiczyńskiej, ełckiej i zamojsko-lubaczowskiej.

Spadła także liczba ślubów kościelnych. Sakrament małżeństwa przyjęło 68,3 tys. par, czyli o 11,6 proc. mniej niż w 2023 r. Najwięcej ślubów udzielono w archidiecezji krakowskiej, najmniej – w diecezji drohiczyńskiej.

Chrzty i pierwsze komunie również w dół

W 2024 r. udzielono 247,2 tys. chrztów, co oznacza spadek o 7,5 proc. rok do roku. Do pierwszej komunii świętej przystąpiło niemal 320 tys. dzieci – o 1,5 proc. mniej niż w 2023 r. Tendencja spadkowa utrzymuje się we wszystkich diecezjach, choć jej skala jest zróżnicowana regionalnie.

Mniej księży i alumnów, lekki spadek liczby sióstr zakonnych

Rocznik potwierdza dalsze zmniejszanie się liczby duchownych. W 2024 r. w diecezjach i eparchiach było 23 274 księży, a w parafiach pracowało 18 170 kapłanów. Spadła także liczba alumnów seminariów diecezjalnych – z 1039 do 984.

Nieznacznie zmniejszyła się liczba sióstr zakonnych (do 15 359) oraz domów zakonnych. W zakonach męskich, zgromadzeniach i stowarzyszeniach życia apostolskiego było 7123 członków, z czego najliczniejsi okazali się redemptoryści, dominikanie i salezjanie.

Coraz mniej uczniów na lekcjach religii

Z danych ISKK wynika, że w roku szkolnym 2024/2025 na lekcje religii uczęszczało 75,6 proc. uczniów – wyraźnie mniej niż w latach poprzednich. Najwyższy odsetek uczestnictwa zanotowano w archidiecezjach tarnowskiej, przemyskiej i pelplińskiej, najniższy – w warszawskiej, szczecińsko-kamieńskiej i wrocławskiej.

Najliczniejszą grupę nauczycieli religii stanowią kobiety świeckie, a średnia wieku tej grupy zawodowej systematycznie rośnie.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, działający od 1972 r., pozostaje najstarszym niezależnym ośrodkiem badawczym w Polsce zajmującym się analizą religijności i jej społecznych kontekstów. Rocznik 2024 po raz kolejny pokazuje, że polski katolicyzm znajduje się w fazie głębokich przemian – z pierwszymi oznakami stabilizacji praktyk, ale też z wyraźnymi wyzwaniami demograficznymi i duszpasterskimi.

Źródło: PAP