NSZZ „Solidarność” rozpoczyna protesty w szkołach. Tak chcą walczyć z ponadwymiarowymi godzinami

NSZZ „Solidarność” oflaguje szkoły w ramach protestu

Akcja NSZZ „Solidarność” polegać będzie na umieszczeniu flag związku na budynkach szkół, przedszkoli oraz innych placówek oświatowych, a także w widocznych miejscach wewnątrz tych obiektów. Rozpocznie się 12 listopada 2025 roku i potrwa do 20 grudnia 2025 roku, z możliwością przedłużenia decyzją Rady KSOiW NSZZ „Solidarność”. W uchwale przyjętej przez oświatową „Solidarność” związek domaga się m.in. systemowego podniesienia płac nauczycieli i pracowników oświaty, powiązania wynagrodzeń nauczycieli ze średnim wynagrodzeniem w sektorze przedsiębiorstw, zakończenia pozornego dialogu społecznego z reprezentatywnymi związkami zawodowymi oraz podjęcia działań mających na celu usunięcie negatywnych skutków zmian w Karcie nauczyciela. Jak powiedział PAP przewodniczący KSOiW NSZZ „Solidarność” Waldemar Jakubowski sprawa wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe jest "kroplą, która przelała czarę goryczy", a projekt poselski nie rozwiązuje problemu, który powstał po nowelizacji Karty.

— Oflagowanie szkół i przedszkoli to pierwszy krok, po nim nastąpią kolejne — zapowiedział Jakubowski. Zaznaczył, że o ich czasie i formie „Solidarność” będzie informowała przed ich podjęciem.

Jak zmiany w Karcie nauczyciela wpłynęły na godziny ponadwymiarowe nauczycieli?

Godziny ponadwymiarowe nauczycieli to dodatkowe zajęcia lub lekcje przydzielane ponad obowiązkowe pensum, ale wciąż mieszczące się w 40-godzinnym tygodniu pracy. Temat ten zyskał na znaczeniu po wejściu w życie tzw. dużej nowelizacji Karty nauczyciela, obowiązującej od początku roku szkolnego 2025/2026. Nowe przepisy szczegółowo regulują m.in. zasady obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe oraz za zastępstwa doraźne, a także określają sytuacje, w których nauczyciel zachowuje lub traci prawo do zapłaty za przydzielone, lecz niezrealizowane godziny. Po zmianach w Karcie nauczyciela związki zawodowe alarmują, że nauczyciele obecni w szkole i gotowi do prowadzenia zajęć zgodnie z planem godzin ponadwymiarowych nie otrzymują wynagrodzenia, jeśli nie mogą ich zrealizować — np. gdy klasa przebywa na wycieczce. Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) informuje, że otrzymuje sygnały z wielu placówek, iż nauczyciele lub całe rady pedagogiczne w ramach solidarności zawodowej wstrzymują wyjścia klasowe w proteście przeciwko takim praktykom.

Premier Donald Tusk złożył poselski projekt ws. nowelizacji Karty nauczyciela

Pod koniec października premier Donald Tusk ogłosił plan złożenia w Sejmie poselskiego projektu nowelizacji Karty nauczyciela, który ma zagwarantować wynagrodzenie nauczycielom obecnym w szkole i gotowym do pracy, nawet jeśli zajęcia nie odbywają się z przyczyn od nich niezależnych. Premier zaznaczył, że przepisy nie będą zawierały szczegółowego katalogu sytuacji uprawniających do wypłaty wynagrodzenia. Projekt nowelizacji został oficjalnie złożony w Sejmie 4 listopada przez grupę posłów Koalicji Obywatelskiej.

— Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje również w przypadku, gdy niezrealizowanie przez nauczyciela przydzielonych godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych nastąpiło z przyczyn niedotyczących nauczyciela, a nauczyciel był gotów do realizacji tych zajęć. W takim przypadku nauczycielowi można przydzielić do realizacji w czasie, w którym zostały zaplanowane godziny zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze lub wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów — taki zapis znalazł się w projekcie poselskim.

KSOiW NSZZ „Solidarność” wyraziła negatywną opinię na temat projektu nowelizacji Karty nauczyciela

W przekazanej opinii związek podkreśla, że zgodnie z orzecznictwem gotowość do pracy oznacza zgłoszenie pracodawcy chęci natychmiastowego podjęcia obowiązków. Zdaniem oświatowej „Solidarności” zapisy zawarte w projekcie jedynie pozornie gwarantują prawo do wynagrodzenia za gotowość do pracy, ponieważ dopuszczają możliwość przydzielenia nauczycielowi innych zadań wynikających ze statutu szkoły. Jak ocenia związek, takie sformułowanie przepisu przekształca prawo do wynagrodzenia z bezwarunkowego w warunkowe, co stoi w sprzeczności z dotychczasową praktyką.

— Może ono być wyrażone przez każde zachowanie pracownika, manifestujące w dostateczny sposób jego zamiar kontynuacji stosunku pracy – a więc zarówno pisemnie, ustnie, jak też przez każde inne zachowanie objawiające wobec pracodawcy wolę pracownika w dostateczny sposób. Może to więc nastąpić, między innymi, w bezpośrednich rozmowach z pracodawcą, przez telefoniczne pytanie pracodawcy o możliwość wykonywania pracy lub zadeklarowanie jej gotowości i pozostawienie pracodawcy informacji o sposobie komunikowania się, czy wreszcie korespondencyjnie (listy, e-maile, SMS-y) — czytamy.

KSOiW NSZZ „Solidarność” odpowiadają na postulaty Tuska własnymi postulatami

Zdaniem oświatowej „Solidarności” zapisy zawarte w projekcie nowelizacji Karty nauczyciela jedynie pozornie utrzymują zasadę wypłaty wynagrodzenia za gotowość do pracy. Związek zwraca uwagę, że projekt dopuszcza możliwość przydzielenia nauczycielowi innych zadań wynikających ze statutu szkoły, co — jak podkreśla „S” — zmienia charakter prawa do wynagrodzenia z bezwarunkowego na warunkowe. KSOiW NSZZ „Solidarność” postuluje wprowadzenie zapisu o treści: „Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje również w sytuacji, gdy nauczyciel nie zrealizował przydzielonych zajęć z przyczyn od niego niezależnych, mimo że był gotów do ich prowadzenia”. Związek argumentuje, że taki zapis stanowi odzwierciedlenie Kodeksu pracy, zgodnie z którym „pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, jeśli był gotów do pracy, a nie mógł jej wykonywać z przyczyn leżących po stronie pracodawcy”.

NSZZ "Solidarność" wystosowała apel do nauczycieli

Zgodnie z przepisami Karty nauczyciela, tygodniowy czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze etatu nie może przekraczać 40 godzin. W ramach tego czasu mieszczą się nie tylko zajęcia dydaktyczne prowadzone bezpośrednio z uczniami lub na ich rzecz, ale także inne obowiązki — m.in. zajęcia opiekuńcze i wychowawcze, przygotowanie do lekcji, samokształcenie oraz doskonalenie zawodowe. O godzinach nadliczbowych nauczycieli mówimy wtedy, gdy pedagog wykonuje swoje obowiązki dłużej, niż przewiduje to ustawa. W związku z aktualnymi problemami prawnymi i finansowymi, oświatowa „Solidarność” zaapelowała do nauczycieli oraz pracowników oświaty, aby powstrzymali się od organizowania i uczestnictwa w wycieczkach szkolnych, wyjściach do instytucji kultury oraz zawodach sportowych do czasu wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych i finansowych gwarantujących ich prawa.

— Obecna sytuacja, w której nauczyciele wykonują obowiązki służbowe poza godzinami pracy, w weekendy, a często także w porze nocnej, bez należnego wynagrodzenia lub z niejasnym sposobem jego naliczania, jest niedopuszczalna i godzi w wolność wykonywania naszego zawodu — czytamy w apelu.

Święto Niepodległości z udziałem Premiera Donalda Tuska w Gdańsku: