Miał być PO-PiS, a wyszła wojna. 25 lat w polityce
Chociaż XXI wiek zaczął się w Polsce od triumfu postkomunistycznej SLD w wyborach parlamentarnych 2001 roku, ugrupowanie to szybko zostało zmiecione ze sceny za sprawą m.in. afery Rywina, a krajowy spór polityczny w tym ćwierćwieczu został zdominowany przez dwie partie wywodzące się z dawnego obozu "Solidarności" - Platformę Obywatelską oraz Prawo i Sprawiedliwość. Dwie formacje z charyzmatycznymi liderami, Donaldem Tuskiem i Jarosławem Kaczyńskim na czele wymieniają się na szczytach władzy począwszy od 2005 roku i jak dotychczas każda z nich rządziła łącznie przez 10 lat.
Obie partie mają swoich gorliwych zwolenników (by nie powiedzieć - fanatyków), ale też zagorzałych krytyków. PiS atakowany jest za ciągoty autokratyczne, zmiany w sądownictwie i naruszanie konstytucji oraz praworządności, PO z kolei spotyka się z krytyką związaną ze ślepym podążaniem za polityką Brukseli i Berlina, ignorowaniem potrzeb i problemów zwykłych Polaków oraz realizowaniem "pustej" polityki opartej wyłącznie na PR i socjotechnice.
Temperatura sporu między PO (od 2025 roku - KO) a PiS-em jest na tyle duża, iż w mediach zaczęto go nazywać "wojną polsko-polską". I pomyśleć, że jesienią 2005 roku obie partie były o krok od zawarcia koalicji rządowej PO-PiS.
W całej tej politycznej łupance minionego ćwierćwiecza nie brakowało jednak i bardziej wzniosłych momentów, takich jak wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, ostatnia pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny w 2002 roku i późniejsza żałoba narodowa po śmierci Ojca Świętego w 2005 roku, czy wreszcie katastrofa smoleńska w 2010 roku, w której zginął m.in. prezydent Lech Kaczyński. Ważnym krokiem w integracji naszego kraju ze Wspólnotą Europejską, było też zniesienie kontroli granicznych związane z wejściem Polski do strefy Schengen w grudniu 2007. Wszyscy polscy mężczyźni odczuli również zawieszenie obowiązkowej służby wojskowej począwszy od 2009 roku.
Koniec ćwierćwiecza przyniósł niestety znaczące pogorszenie sytuacji międzynarodowej, związane z narastającym napięciem w stosunkach z Rosją - wpierw miał miejsce polsko-białoruski kryzys graniczny, następnie wybuchła pełnoskalowa wojna na Ukrainie zapoczątkowana przez inwazję Rosji na naszego sąsiada, a w ostatnim czasie w Polsce miały miejsce incydenty wywołane przez stronę rosyjską, takie jak wtargnięcie dronów, czy próba sabotażu na kolei.
Piłkarskie wzloty i upadki
Wiele emocji (choć nie zawsze pozytywnych) dostarczyli nam w pierwszym ćwierćwieczu tego stulecia nasi piłkarze. W 2002 po raz pierwszy od 16 lat wystąpili na Mundialu, jednak o grze naszych w Japonii i Korei Południowej najlepiej świadczy fakt, iż z tamtego występu najmocniej przeszło do historii... specyficzne wykonanie hymnu Polski przez Edytę Górniak.
Dalej nie było lepiej - co prawda udawało się nam awansować na kolejne duże imprezy (w tym pierwszy raz na Mistrzostwa Europy), a także odnieść spektakularne zwycięstwa nad Portugalią (2006), czy Niemcami (2014), ale w ogólnym rozrachunku wypadaliśmy zazwyczaj mocno przeciętnie. Wyjątkiem było pamiętne Euro 2016 we Francji, kiedy polska drużyna dowodzona przez Adama Nawałkę była o krok od historycznego sukcesu i awansu do półfinału imprezy. Zabrakło odrobiny szczęścia w karnych.
Wyjątkowym wydarzeniem ćwierćwiecza była z pewnością organizacja w Polsce turnieju Euro 2012. To wówczas powstały w kraju nad Wisłą nowoczesne stadiony z warszawskim Narodowym na czele. I choć piłkarsko nie popisaliśmy się, to jednak sama organizacja tak ważnej imprezy dla światowego sportu była wielkim wyzwaniem, któremu jako państwo sprostaliśmy. I to ponad podziałami, bo warto pamiętać, że organizację imprezy wywalczono za PiS-u, a odbyła się ona za rządów PO.
Prawdziwym zjawiskiem na piłkarskiej mapie XXI wieku w Polsce był Robert Lewandowski. Kapitan naszej reprezentacji dołączył w tym czasie do grona najlepszych napastników świata, grając w elitarnych klubach, ocierając się o Złotą Piłkę i osiągając prawdziwy piłkarski Olimp. Wszystko to sprawia, że prawdopodobnie jeszcze długo nie będzie w naszym kraju piłkarza, który mógłby się z nim równać.
Inne sporty nie zawiodły
Bardzo ciekawie było również poza futbolem. XXI stulecie zaczęło się od serii wielkich triumfów skoczka Adama Małysza, zainteresowanie którymi wyszło daleko poza sferę sportu, stając się prawdziwym społecznym fenomenem zwanym Małyszomanią. Moda na skoki narciarskie nie przeminęła wraz z Małyszem, bo zaraz po nim sukcesy w tej dyscyplinie zaczęli odnosić także inni Polacy na czele z Kamilem Stochem, Dawidem Kubackim i Piotrem Żyłą.
Łącznie w latach 2001-2025 polscy skoczkowie zdobyli 9 medali olimpijskich (w tym 3 złote Kamila Stocha), 17 medali mistrzostw świata (w tym 9 złotych - m.in. 4 Adama Małysza) i 8 Kryształowych Kul Pucharu Świata (w tym 4 Adama Małysza, 2 Kamila Stocha i 2 drużynowe).
Innym zimowym sportem, który przyniósł w XXI wieku wiele radości Polakom były biegi narciarskie. Na przełomie pierwszej i drugiej dekady stulecia wielkie sukcesy odnosiła w nim Justyna Kowalczyk. Polska zdobyła m.in. pięć medali olimpijskich - w tym dwa złota, a także dwa mistrzostwa świata.
Znakomicie spisywali się też nasi siatkarze. Zdobyli mistrzostwo świata na imprezie organizowanej w 2014 roku w Polsce, cztery lata później powtórzyli ten wyczyn, a do tego dwukrotnie triumfowali w mistrzostwach Starego Kontynentu. W 2024 roku zdobyli też upragniony olimpijski medal - srebro.
Z kolei polskie siatkarki przeszły do historii za sprawą epoki tzw. "Złotek Niemczyka", kiedy to wywalczyły dwa mistrzostwa Europy z rzędu (2003 i 2005).
Dobrze radzili sobie Polacy również w innych dyscyplinach sportu - m.in. 3 złota olimpijskie zdobyła Anita Włodarczyk w rzucie młotem, 2 złota olimpijskie Tomasz Majewski w pchnięciu kulą, a najcenniejszy medal w pływaniu wywalczyła Otylia Jędrzejczak.
Poza Lewandowskim i Małyszem prawdziwą marką osobistą polskiego sportu była w pierwszym ćwierćwieczu XXI wieku również tenisistka Iga Świątek. Młoda Polka szybko dołączyła do grona największych postaci światowego tenisa zdobywając sześć tytułów wielkoszlemowych i przewodząc światowemu rankingowi WTA. Warto wspomnieć również o zawodniczce, która niejako przetarła szlaki Idze, czyli Agnieszce Radwańskiej.
Sukcesem było także pojawienie się w Formule 1 pierwszego Polaka w historii Roberta Kubicy. Jego dobrze zapowiadającą się karierę okraszoną m.in. pierwszym zwycięstwem przerwał jednak dramatyczny wypadek, po którym Polak nie wrócił już w pełnej formie do F1.
Poza tym świetnie spisywali się też polscy biegacze - sztafeta mieszana 4 × 400 m z Justyną Święty-Ersetic, czy Adam Kszczot.
Technologiczny skok
XXI wiek to czas wielkiego skoku naprzód w dziedzinie technologii komputerowych i Internetu. Polska też odegrała swoją rolę w tym procesie - chociaż niektóre z naszych produktów przegrywały rywalizację z zagranicznymi potentatami (jak Gadu-Gadu wśród komunikatorów, czy Nasza Klasa wśród portali społecznościowych) to wiele innych udało się osiągnąć trwały sukces. Przykłady? Serwis e-commerce Allegro, czy system płatności BLIK.
Nie sposób też nie wspomnieć o wielkim wynalazku, jakim okazał się Paczkomat od InPostu. Podobne urządzenia w kształcie charakterystycznej szafy szybko zalały polskie ulice, stając się swego rodzaju symbolem XXI stulecia nad Wisłą i ciesząc się wielkim uznaniem wśród Polaków.
O tym było głośno
W latach 2001-2025 wiele spraw znajdowało się na pierwszych stronach gazet budząc ogólnonarodowe dyskusje. Wśród tych najważniejszych warto wymienić: tajemnicze zaginięcie Iwony Wieczorek w Trójmieście w 2010 roku, sprawę upozorowanego zaginięcia a w istocie śmierci małej Madzi z Sosnowca w 2012 roku, porwanie Krzysztofa Olewnika w 2001 roku, strzelaninę w Magdalence w 2003 roku, aferę Amber Gold z Pomorza w 2012 roku, sprawę Jacka Jaworka z 2021 roku, powodzie w 2010 i 2024 roku, czy wreszcie potężne protesty aborcyjne, jakie przelały się przez ulice Polski pandemiczną jesienią 2020 roku.
Poza tym sprawy, które poruszyły niemal całą zbiorowość narodową to:
- śmierć Jana Pawła II i związana z tym żałoba narodowa (2005),
- katastrofa smoleńska (2010),
- pandemia COVID-19 (2020-2022),
- wojna na Ukrainie i fala migracji Ukraińców do Polski (od 2022),
- katastrofa budowlana na terenie Międzynarodowych Targów Katowickich (2006),
- katastrofa górnicza w kopalni Halemba (2006),
- katastrofa polskiego autokaru we Francji (2007),
- pożar hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim (2009),
- katastrofa kolejowa pod Szczekocinami (2012),
- a także zamachy z 11 września 2001 roku, które miały co prawda miejsce w USA, ale ich zasięg był globalny, a poza tym zginęło w nich sześcioro Polaków.
Emocje społeczne budziły też odejścia znanych postaci, zwłaszcza te wyraźnie przedwczesne jak śmierć Grzegorza Ciechowskiego (2001), Czesława Niemena (2004), Marka Grechuty (2006), Anny Przybylskiej (2014), Zbigniewa Wodeckiego (2017), czyli Joanny Kołaczkowskiej (2025).
(Pop)kultura
W pierwszym dwudziestopięcioleciu XXI wieku nie brakowało sukcesów polskiej kultury. W 2019 roku literackiego Nobla otrzymała Olga Tokarczuk, „Ida” Pawła Pawlikowskiego zdobyła w 2015 roku Oscara jako pierwszy polski film, a uznanie w kraju i za granicą zyskało pisarstwo Szczepana Twardocha. Wielkie sukcesy międzynarodowe odnosił też powstały częściowo w Polsce "Pianista" Romana Polańskiego.
Z kolei w popkulturze wielkim fenomenem okazał się piosenkarz pop Dawid Podsiadło, który jako pierwszy odważył się zagrać koncert "w zachodnim stylu" zapełniając warszawski Stadion Narodowy. Wkrótce jego wyczyn powtórzyła charakterystyczna piosenkarka Sanah, a w ślad za nią kilku innych artystów. Wśród innych wykonawców obecnych na scenie pop w XXI wieku warto wyróżnić także m.in.: Sylwię Grzeszczak, a także zespoły Feel i Ich Troje.
W hip-hopie sukcesy święcił m.in. duet Taconafide stworzony przez dwóch najpopularniejszych polskich raperów: Taco Hemingwaya i Quebonafide. Muzyka z rockowym pazurem miała z kolei swoją enklawę w postaci bardzo popularnego festiwalu Męskie Granie.
Do łask powróciło też disco polo z prawdziwym królem tego muzycznego nurtu, autorem hitu "Przez twe oczy zielone", czyli Zenkiem Martyniukiem na czele.
W telewizji królowały seriale "M jak miłość" i "Ranczo", programy: "Taniec z Gwiazdami" i "Kuchenne rewolucje" Magdy Gessler, rozmaite talent show, a na początku wieku - reality show "Big Brother". Z kolei wśród rodzimych seriali premium dostępnych m.in. na platformach streamingowych furorę robiły takie tytuły jak "Ślepnąc od świateł", czy "„Rojst”.
Do kin Polacy chodzili m.in. na "Dzień świra", "PitBulla", "Kler" i inne filmy Wojtka Smarzowskiego, ale też komedie romantyczne, czy kontrowersyjne późniejsze dzieła Patryka Vegi. Wśród książek rządziły kryminały, zwłaszcza te od Remigiusza Mroza.
Światowym fenomenem okazała się gra "Wiedźmin" stworzona przez polską firmę CD Projekt Red, a na Eurowizji zdobyliśmy uznanie m.in. za sprawą Michała Szpaka („Color of Your Life”) oraz Donatana i Cleo z pamiętną piosenką „My Słowianie”. Sale widowiskowe w całym kraju zapełniali również rodzimi stand uperzy z Rafałem Paczesiem na czele.
Wydarzenia 25 lat XXI wieku w Polsce. Tym żył nasz kraj. Zobacz wyjątkową galerię zdjęć:
