Brak dostępu do wymiaru sprawiedliwości
Według Komisji Europejskiej w Polsce nie zapewniono obywatelom i organizacjom środowiskowym prawa do kwestionowania decyzji władz, które mają wpływ na jakość powietrza. Zdaniem KE narusza to unijne i międzynarodowe przepisy, które gwarantują dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych. Bruksela podkreśla, że taka możliwość jest kluczowa dla egzekwowania norm jakości powietrza i ochrony zdrowia obywateli.
Chodzi przede wszystkim o brak możliwości zaskarżania niewystarczających lub nieprzyjętych planów ochrony powietrza, które powinny być przygotowywane w przypadku przekroczenia norm zanieczyszczeń. Postępowanie KE w tej sprawie trwa od 2020 r., a w 2022 r. Polska otrzymała tzw. uzasadnioną opinię – drugi etap procedury naruszeniowej.
Rząd: Przepisy zostaną zmienione
Ministerstwo klimatu poinformowało PAP, że trwają prace nad przepisami umożliwiającymi skuteczne zaskarżanie programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych. Nowe regulacje mają obowiązywać przy tworzeniu nowych dokumentów, których przygotowanie przez samorządy zaplanowane jest po 2026 r. Resort przypomina, że ostatnie programy zostały przyjęte przez sejmiki województw w 2023 r., a zaktualizować je trzeba dopiero w kolejnych latach.
Ministerstwo podkreśla, że formalnie taka możliwość już istnieje (na mocy ustawy o samorządzie województwa), ale sądy administracyjne nie uznają, że programy te mogą naruszać interes prawny skarżących. Polska strona zadeklarowała KE, że stosowne zmiany zostaną wprowadzone przed kolejną rundą przygotowywania dokumentów przez samorządy.
Druga skarga: woda pitna
Komisja Europejska wniosła do TSUE również skargę w sprawie niewdrożenia przez Polskę przepisów nowej dyrektywy o wodzie pitnej. Zmieniona w 2020 r. dyrektywa m.in. aktualizuje normy jakości wody, przeciwdziała obecności niebezpiecznych substancji, w tym mikroplastiku i związków hormonalnych, oraz wymaga działań ograniczających straty wody w sieciach dystrybucyjnych. Obecnie nawet 30 proc. uzdatnionej wody w UE jest tracone w wyniku wycieków.
Państwa członkowskie miały czas do stycznia 2023 r. na wdrożenie przepisów, ale Polska – mimo wezwania KE w marcu 2023 r. – nie nadrobiła zaległości. Bruksela uznała dotychczasowe działania władz za niewystarczające i skierowała sprawę do Trybunału.
Zobacz także: To mało znany taras widokowy w Lublinie!
