Wątroba i mRNA mogą wzmocnić układ odpornościowy seniorów – co odkryli naukowcy?

Czy wątroba może „zastąpić” starzejącą się grasicę?

Z wiekiem układ odpornościowy traci część swoich możliwości: trudniej mu zwalczać infekcje i komórki nowotworowe, a odpowiedź na szczepienia bywa słabsza. Jednym z głównych powodów jest stopniowy zanik grasicy, niewielkiego narządu położonego nad sercem. To właśnie tam u młodych osób dojrzewają limfocyty T, a gdy grasica się kurczy, spada ich liczba i zawęża się „zestaw” antygenów, które potrafią rozpoznawać. W praktyce oznacza to słabsze reakcje obronne organizmu.

Badacze z Niemieckiego Centrum Badań nad Rakiem, instytutu HI-STEM oraz Broad Institute opisali rozwiązanie, które ma ominąć ten problem. Zamiast prób bezpośredniego zatrzymania zaniku grasicy zaproponowali, by wytworzyć kluczowe sygnały dojrzewania komórek odpornościowych w innym miejscu ciała. W eksperymencie wykorzystali do tego wątrobę myszy, zmieniając ją w tymczasowe „centrum produkcji” czynników regulujących odporność, które naturalnie zanikają wraz z wiekiem (https://doi.org/10.1038/s41586-025-09873-4).

Jak działa terapia mRNA i jakie sygnały „znikają” z wiekiem?

Mirco Friedrich zwraca uwagę, że temat był już wielokrotnie podejmowany: „Podjęto już wiele prób zatrzymania lub odwrócenia inwolucji grasicy związanej z wiekiem”. I dodaje wprost: „Niestety, jak dotąd bez większych sukcesów”. W nowym podejściu zespół najpierw sprawdził, jakich sygnałów brakuje w starzejącym się układzie odpornościowym. Analizy pojedynczych komórek wskazały trzy szczególnie istotne elementy, które z wiekiem słabną: sygnalizację Notch, ligand FLT3 oraz interleukinę-7. Wszystkie są ważne dla dojrzewania młodych limfocytów T w grasicy i dla prawidłowej pracy komórek odpornościowych.

Aby te braki uzupełnić, naukowcy przygotowali zestaw trzech cząsteczek mRNA kodujących wspomniane czynniki sygnałowe. mRNA umieszczono w mikroskopijnych kroplach tłuszczu, dzięki czemu mogło wnikać do komórek wątroby myszy. Tam uruchamiało krótkotrwałą produkcję białek potrzebnych starzejącemu się układowi odpornościowemu. Kluczowe było to, że wątroba została wykorzystana jako narząd, który naturalnie uwalnia duże ilości białek do krwiobiegu, a jego zdolność syntezy w dużej mierze pozostaje zachowana także w podeszłym wieku.

Co dało „przeprogramowanie” wątroby u starszych myszy?

Efekt u zwierząt był wyraźny: starsze myszy zaczęły ponownie wytwarzać więcej młodych limfocytów T i skuteczniej radziły sobie z patogenami. Poprawiły się też funkcje dwóch innych ważnych elementów odporności, które często tracą aktywność wraz z wiekiem – komórek dendrytycznych oraz limfocytów B. W badaniu odnotowano również lepszą odpowiedź na szczepienia: uzyskany rezultat odpowiadał „odmłodzeniu” reakcji poszczepiennej o kilka miesięcy, co przy długości życia myszy (około 1,5 do 2 lat) stanowi znaczącą zmianę.

W kontekście nowotworów po terapii mRNA więcej limfocytów T CD8+ atakowało chorą tkankę, a zwierzęta lepiej odpowiadały na immunoterapię, która zwykle przynosi lepsze wyniki u młodszych pacjentów. Jednocześnie zespół celowo zaprojektował terapię tak, by jej działanie było przejściowe: mRNA uruchamiało produkcję białek w wątrobie tylko przez krótki czas, a wytworzone czynniki sygnałowe szybko zanikały. To ma umożliwiać precyzyjne dawkowanie efektu i ograniczać ryzyko niezamierzonych, długotrwałych zmian. W opisie nie odnotowano dowodów na autoimmunizację ani toksyczność dla wątroby.

Autorzy podkreślają, że takie podejście sugeruje nową drogę: zamiast „naprawiać” samą grasicę, można dostarczać organizmowi brakujące sygnały dojrzewania komórek odpornościowych w innym, łatwiej dostępnym miejscu. W przyszłości, ich zdaniem, możliwe byłoby uzupełnianie także innych czynników, które zanikają w procesie starzenia i pogarszają funkcje odpornościowe. Mirco Friedrich podsumował w materiałach prasowych: „Układ odpornościowy starzeje się, ale nie traci nieodwracalnie swoich zdolności. Jeśli ponownie dostarczymy mu brakujące sygnały, będzie mógł ponownie dokonywać niesamowitych wyczynów”. wątroba('INTERNAL URLS') pozostaje w tym badaniu kluczowym „narzędziem” do czasowego dostarczenia sygnałów, a zdrowie('INTERNAL URLS') i układ odporności('INTERNAL URLS') to obszary, w których autorzy widzą potencjał takiego podejścia – na razie potwierdzony w modelu myszy.

Źródło PAP.

Zobacz także: Pożar poddasza kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Władysława Kunickiego w Lublinie