Jakie zanieczyszczenia wykryto w miejskich ogródkach?
Badania przeprowadzone w latach 2022-2023 przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy ujawniły obecność metali ciężkich oraz pestycydów w próbkach gleby i roślin pochodzących z warszawskich ogródków działkowych. Warzywa takie jak marchew, buraki czy pietruszka zawierały średnio 0,9 mg kadmu i 14,5 mg ołowiu na kilogram. W liściach sałaty i szpinaku wykryto jeszcze wyższe stężenia – odpowiednio 1,4 mg i 11 mg na kilogram.
Czy warzywa z miejskich ogródków są bezpieczne?
Choć stężenia metali ciężkich w pomidorach i truskawkach były niższe, nadal były wykrywalne. Poza metalami ciężkimi, badania ujawniły obecność pestycydów takich jak chloropiryfos, malation i diazinon, których poziomy wynosiły kilka setnych miligrama na kilogram. Mimo że te wartości mieszczą się w obowiązujących normach, długotrwałe spożywanie takich produktów może prowadzić do gromadzenia się szkodliwych substancji w organizmie.
Prof. Barbara Gworek ostrzega: "Regularne spożywanie warzyw i owoców zawierających pozostałości metali ciężkich i pestycydów może prowadzić do ich kumulacji w organizmie, co zwiększa ryzyko wystąpienia różnych chorób, w tym problemów neurologicznych, uszkodzeń nerek, zaburzeń hormonalnych, osłabienia układu odpornościowego, a w długim okresie nawet nowotworów."
Jakie inne zagrożenia kryją miejskie ogródki?
Dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego wskazują, że metale ciężkie i pestycydy to nie jedyne zanieczyszczenia, które mogą występować w warzywach i owocach. W przeszłości w marchwi wykrywano linuron, diazinon czy trifluralinę, a w ogórkach dimetoat. Pomidory były narażone na fungicydy takie jak kaptan czy tiofanat metylowy.
Zanieczyszczenia w miejskich ogródkach mogą być potęgowane przez czynniki takie jak bliskość ruchliwych ulic czy dawnych terenów przemysłowych. Badacze zwracają uwagę także na obecność antybiotyków w nawozach naturalnych. W próbkach gnojowicy bydlęcej znaleziono tetracyklinę, oksytetracyklinę i chlorotetracyklinę. Choć ilości te były niewielkie, ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do gromadzenia się w glebie i rozwoju bakterii odpornych na antybiotyki.
Jak chronić się przed zanieczyszczeniami?
Aby zminimalizować ryzyko zdrowotne związane z konsumpcją warzyw z miejskich ogródków, eksperci zalecają dokładne mycie, obieranie lub blanszowanie warzyw przed spożyciem. Te proste czynności mogą zmniejszyć zawartość szkodliwych substancji nawet o połowę. Warto również korzystać z nawozów z pewnych źródeł i unikać stosowania chemicznych środków ochrony roślin w domowych uprawach.
Prof. Gworek podkreśla: "Tylko w ten sposób możemy zapewnić, że warzywa i owoce z miejskich ogródków będą zdrowym i bezpiecznym źródłem żywności."
Chociaż badania przeprowadzono w Warszawie, podobne zanieczyszczenia mogą występować w innych polskich miastach.
