Narodowe Centrum Nauki rozdaje 700 mln zł. Rekord wniosków. Sprawdź szczegóły

Jakie granty przyznało Narodowe Centrum Nauki w najnowszej edycji?

Narodowe Centrum Nauki (LINK NCN) rozstrzygnęło kolejną odsłonę swoich flagowych konkursów – OPUS i PRELUDIUM. W tej edycji finansowanie zdobyło łącznie 713 osób, a wartość wszystkich przyznanych grantów przekroczyła 700 milionów złotych. Konkursy te są organizowane regularnie od prawie piętnastu lat i obejmują projekty z bardzo różnych dziedzin – od nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce, przez nauki ścisłe oraz techniczne, aż po nauki o życiu, pod warunkiem że mieszczą się w obszarze badań podstawowych. To właśnie badania podstawowe są fundamentem, na którym później powstają konkretne zastosowania i technologie.

Czym różnią się konkursy OPUS i PRELUDIUM Narodowego Centrum Nauki?

Program OPUS to propozycja dla wszystkich badaczek i badaczy pracujących w polskich instytucjach naukowych, bez względu na wiek, staż czy dotychczasowe doświadczenie. Projekty można prowadzić samodzielnie albo we współpracy z partnerami z zagranicy, a w badaniach da się wykorzystać wielkie międzynarodowe urządzenia, takie jak akceleratory cząstek, reaktory badawcze, lasery czy teleskopy. W tym konkursie nie ma odgórnego limitu budżetu ani sztywnych wymogów dotyczących składu zespołu, a czas trwania projektu może wynosić dwa, trzy lub cztery lata. Przyznane środki można przeznaczyć między innymi na wynagrodzenia i stypendia, zakup aparatury badawczej, urządzeń, oprogramowania i materiałów, a także na usługi, wyjazdy, wizyty, konsultacje oraz inne wydatki niezbędne do realizacji projektu. Z kolei program PRELUDIUM jest adresowany wyłącznie do osób, które nie mają jeszcze stopnia doktora. W tym przypadku wysokość finansowania i czas trwania projektu są z góry ustalone – można ubiegać się o 70, 140 lub 210 tysięcy złotych na odpowiednio jeden, dwa lub trzy lata. Każdy projekt musi mieć wyznaczonego opiekuna naukowego, który wspiera kierownika badań. Tak skonstruowane zasady mają umożliwić osobom na początku drogi naukowej samodzielne prowadzenie badań przy jednoczesnym wsparciu bardziej doświadczonej osoby.

Rekordowa liczba wniosków, niski wskaźnik sukcesu - co mówi Narodowe Centrum Nauki?

Jak przekazała Polskiej Agencji Prasowej Anna Korzekwa-Józefowicz, pełnomocniczka dyrektora Narodowego Centrum Nauki do spraw komunikacji, do obu programów w tej edycji napłynęło ponad pięć tysięcy wniosków o łącznej wartości blisko 4,4 miliarda złotych. W porównaniu z poprzednim rokiem oznacza to wzrost liczby zgłoszeń o 11 procent w konkursie OPUS i 19 procent w konkursie PRELUDIUM. Mimo tak dużej aktywności środowiska naukowego finansowanie otrzymało jedynie około 14 procent projektów, choć wiele z nich zostało ocenionych bardzo wysoko. Narodowe Centrum Nauki wyjaśnia, że wynika to z rosnących kosztów prowadzenia badań, które podnoszą przeciętną kosztochłonność pojedynczego projektu.

„Kwota przeznaczona przez Radę NCN na konkurs OPUS 29 to najwyższy nominalnie budżet tego rodzaju konkursu od początku istnienia NCN. Wzrost ten jednak, z powodu ograniczeń budżetowych Centrum, nadal jest zbyt niski i nie odpowiada na zapotrzebowanie ze strony polskiego środowiska naukowego. Koszty prowadzenia badań niezmiennie rosną, a co za tym idzie, zwiększa się przeciętna kosztochłonność pojedynczego projektu, co znacząco wpływa na poziom wskaźników sukcesu w konkursie”

- poinformowało NCN na swojej stronie.

Jaki poziom finansowania badań byłby optymalny i dlaczego to ważne?

Anna Korzekwa-Józefowicz wskazała, że optymalny współczynnik sukcesu w tego typu konkursach zwykle mieści się w przedziale od 25 do 30 procent. Tymczasem w programach Narodowego Centrum Nauki w ostatnich latach był on wyraźnie niższy: w roku 2024 wynosił 16 i 17 procent, w roku 2023 – 8 i 11 procent, a w roku 2022 – 13 i 12 procent. Według niej środowisko naukowe jest bardzo aktywne i chce wykorzystywać swój potencjał na potrzeby społeczeństwa oraz państwa, ale do tego konieczne jest stabilne i przewidywalne finansowanie badań podstawowych. To właśnie takie badania tworzą bazę wiedzy, z której później wyrastają innowacyjne rozwiązania. Przypomniano także, że wiele przełomowych odkryć narodziło się jako efekt prac badawczych, które początkowo nie miały bezpośredniego celu aplikacyjnego. Z tak prowadzonych badań wywodzi się między innymi rezonans magnetyczny, testy PCR oraz leki z grupy GLP-1, w tym preparat Ozempic. Pełna lista projektów nagrodzonych w obecnej edycji konkursów została opublikowana na stronie internetowej Narodowego Centrum Nauki.

Źródło PAP.

Źródłowa depesza PAP