Kto będzie mógł zostać Polakiem? Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa

Nowe zasady przyznawania obywatelstwa polskiego

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawiło założenia kompleksowej reformy, która ma uszczelnić i ujednolicić proces nadawania polskiego obywatelstwa cudzoziemcom. Proponowane zmiany opierają się na czterech głównych filarach: bezpieczeństwie, lojalności wobec Polski, wprowadzeniu testu obywatelskiego oraz wymogu dobrej znajomości języka polskiego.

Jak podkreślił wiceminister Maciej Duszczyk, przy tworzeniu projektu brano pod uwagę doświadczenia innych krajów.

- Wzięliśmy pod uwagę wszystkie doświadczenia międzynarodowe, zarówno testu obywatelskiego, jak i długości i konieczności pobytu, nie tylko i wyłącznie z państw europejskich, ale również z całego świata - powiedział.

Wobec rosnącego zainteresowania polskim paszportem rząd chce mieć pewność, że obywatelami stają się osoby w pełni zintegrowane z polskim społeczeństwem, szanujące jego kulturę i gotowe do wnoszenia wkładu w rozwój kraju.

Test obywatelski i akt lojalności

Kluczowym elementem proponowanych zmian jest wprowadzenie testu obywatelskiego. Kandydaci będą musieli wykazać się nie tylko biegłą znajomością języka polskiego, ale również wiedzą z zakresu historii, prawa, wartości i zasad funkcjonowania państwa. Test, organizowany dwa razy w roku, ma weryfikować rzeczywisty stopień integracji cudzoziemca.

Test ma składać się z trzech części. Pierwsza to zestaw 30 pytań wielokrotnego wyboru, które sprawdzą wiedzę kandydata na temat polskiej historii, kultury i relacji społecznych. Druga część obejmie pięć pytań dotyczących bieżących wydarzeń w Polsce z ostatniego półrocza. Ostatnim elementem będą pytania otwarte, mające na celu weryfikację rozumienia i akceptacji fundamentalnych wartości obowiązujących w Polsce.

Drugim istotnym filarem jest wprowadzenie oświadczenia o lojalności wobec państwa polskiego. Jak wyjaśnił wiceminister Duszczyk, jest to rozwiązanie funkcjonujące w wielu krajach. Złamanie tej lojalności mogłoby stać się podstawą do odebrania nadanego obywatelstwa.

- Chodzi o to, że np. działasz na rzecz wrogiego nam państwa, (...) złamałeś tę lojalność w stosunku do państwa polskiego, w związku z tym to obywatelstwo będzie ci odebrane - tłumaczył wiceszef MSWiA.

Zmiany w wymaganym okresie pobytu

Resort planuje również dyskusję na temat wymaganego okresu pobytu w Polsce przed złożeniem wniosku o obywatelstwo. Wiceminister Duszczyk wskazał, że zmiany w tym zakresie mogłyby dotyczyć m.in. posiadaczy Karty Polaka. Obecnie mogą oni ubiegać się o obywatelstwo po roku pobytu w kraju. Według propozycji MSWiA, zgłoszonej na wniosek Ministerstwa Spraw Zagranicznych, okres ten mógłby zostać wydłużony do trzech lat. Rozważane jest także wprowadzenie krótkiego okresu pobytu dla repatriantów przed potwierdzeniem obywatelstwa.

Kwestia długości pobytu jest przedmiotem szerszej debaty. Do Sejmu trafiła już propozycja prezydenta Karola Nawrockiego, by wydłużyć minimalny okres nieprzerwanego pobytu w Polsce z trzech do dziesięciu lat. Resort wielokrotnie podkreślał jednak, że obecny trzyletni okres dotyczy wyłącznie osób, którym udzielono azylu. W ciągu ostatnich dziesięciu lat z tej ścieżki skorzystało zaledwie 40 osób.

Debata ponad podziałami?

Aby wypracować jak najlepsze rozwiązania i zapewnić im szerokie poparcie polityczne, MSWiA organizuje debatę na temat nadawania polskiego obywatelstwa, która odbędzie się 27 października. Jak poinformowała wiceszefowa resortu Magdalena Roguska, zaproszenie skierowano do „wszystkich sił politycznych w parlamencie”, a także do prezydenta Karola Nawrockiego, Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

- Będziemy dyskutować 27 października o tych kwestiach, będziemy rozmawiać o być może innych propozycjach, które się pojawią. Jesteśmy na to otwarci, jesteśmy do tego gotowi i na koniec tej debaty musimy na pewno przedstawić spójne stanowisko - powiedziała Roguska.

Ostateczny projekt nowelizacji ustawy zostanie przedstawiony po zakończeniu debaty i uzgodnieniach.

Według danych MSWiA, w 2024 roku polskie obywatelstwo uzyskało 16 647 osób, podczas gdy w całym 2023 roku było to 12 166 osób.