Ponad 10 mln odwiedzających, ponad 20 tys. przeprowadzonych lekcji muzealnych dla blisko 0,5 mln uczniów i prawie 0,5 mln obserwujących w mediach społecznościowych to jedynie kilka statystyk z dotychczasowej działalności Muzeum Powstania Warszawskiego. Instytucja łączy ludzi już od 20 lat. Urodzinowe życzenia przesyłają m.in. Łazienki Królewskie, Muzeum Historii Polski, Instytut Polski w Paryżu czy Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
Jubileusz Muzeum Powstania Warszawskiego świętuje 22 lipca 2024 roku, równo 20 lat po tym, jak ówczesny prezydent Warszawy i późniejszy prezydent RP Lech Kaczyński powołał placówkę do życia. W zlokalizowanym na warszawskiej Woli gmachu upamiętniono historię 63 dni walki Powstańców Warszawskich. Obchody 20-lecia zbiegają się z 80. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego, przypadającą na 1 sierpnia.
– 20 lat temu zainaugurowaliśmy działalność Muzeum Powstania Warszawskiego, choć ludziom, którzy walczyli w Warszawie w 1944 roku hołd oddajemy od 80 lat. Doceniamy ich odwagę w przeciwstawianiu się złu, podziwiamy wartości, które wyznawali, takie jak wspólnota, współpraca, przyjaźń, miłość i przede wszystkim wolność. Naszą misją jest nie tylko opowiadanie o Powstaniu jako o wydarzeniu z przeszłości, ale także przekładanie historii na język współczesny, tak aby opowieść ta była zrozumiała dla kolejnych pokoleń – mówi Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
Nowe muzealnictwo
Twórcy Muzeum Powstania Warszawskiego pokazali, że tradycja i pamięć mogą być nowoczesne, dzięki czemu zmienili sposób patrzenia na muzealnictwo w Polsce. Instytucja zlokalizowana w dawnej elektrowni tramwajowej, zabytku architektury przemysłowej z początku XX wieku położonym u zbiegu ulic Przyokopowej i Grzybowskiej, to muzeum narracyjne – ekspozycja jest tak zaplanowana, aby dać zwiedzającym możliwość zanurzenia się w historii Powstania. Wystawa oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Kontakt z pamiątkami historii i liczne wydarzenia edukacyjno-kulturalne budują międzypokoleniowy pomost pomiędzy Powstańcami i odwiedzającymi muzeum.
Istotna jest wartość merytoryczna ekspozycji, wypełnionej informacjami, fotografiami i eksponatami sprzed 80 lat. Archiwa obejmują prawie 200 tys. dokumentów i ponad 50 tys. obiektów fotograficznych, a w zbiorach Fototeki znajduje się prawie 17 tys. zdjęć. W bibliotece znaleźć można blisko 17,5 tys. pozycji oraz 240 kopii cyfrowych segregatorów teczek osobowych uczestników Powstania Warszawskiego. W ramach realizowanego przez Muzeum projektu Archiwum Historii Mówionej nagrano 4,2 tys. wywiadów z uczestnikami i świadkami Powstania. Opracowano też 52 tys. biogramów Powstańców.
W jak wolność
Ekspozycję zwiedza się przy akompaniamencie bijącego serca, symbolizującego życie stolicy w roku 1944. Ów dźwięk można usłyszeć przy stalowym monumencie, który przechodzi przez wszystkie kondygnacje budynku, a na jego ścianach wyryte jest kalendarium Powstania. W poszczególnych pomieszczeniach muzeum przedstawiono czas okupacji, wybuch Powstania (tzw. Godzinę "W") oraz dwa miesiące zaciętych walk z Niemcami. Na trasie zwiedzania znajduje się replika kanału. Można też odwiedzić funkcjonujące w tamtych czasach kino Palladium czy salę z maszynami drukarskimi z lat czterdziestych. Ważnym punktem jest miejsce pamięci z symbolicznymi mogiłami powstańczymi. W ogromnej Sali pod Liberatorem zwiedzający mogą zobaczyć replikę samolotu Liberator B-24J w skali 1:1. W Sali Małego Powstańca dzieci uczą się historii, oglądając teatrzyk powstańczy czy wcielając się w harcerskich listonoszy i sanitariuszki. Mają też do dyspozycji współczesne wersje dawnych zabawek, gry planszowe i puzzle.
Muzeum Powstania Warszawskiego to miejsce, które upamiętnia bohaterstwo Powstańców i celebruje wolność. W okalającym budynek Parku Wolności znajduje się Mur Pamięci z wyrytymi nazwiskami ponad 11 tys. Powstańców, którzy polegli w sierpniu i wrześniu 1944 roku. W centralnej części muru zawieszono ważący ponad 200 kg dzwon „Monter”, poświęcony gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi „Monterowi”, dowódcy Powstania Warszawskiego.
Życzenia z całego świata
Instytucjom kulturalnym z całego świata nie umknął jubileusz 20-lecia Muzeum Powstania Warszawskiego. Życzenia słały takie placówki:
- Mark Brzezinski, Ambsador Stanów Zjednoczonych w Polsce
- Paweł Milewski, Ambasador Polski w Tokio
- Krzysztof Olendzki, Ambasador RP w Lublanie
- Janko Boštjančič, Dyrektor Park Vojaške Zgodovine Pivka
- Akinori Nishikawa, Dyrektor Port of Humanity Tsuruga Museum
- Urszula Osmycka, Dyrektor Instytutu Polskiego w Tokio
- Atsushi Ando, Przewodniczący Hokkaido Poland Cultural Association in Sapporo
- Yasutaka Katayama, Dyrektor Osaka International Peace Center; Utako Komai, Kurator Osaka International Peace Center
- Aurélien Gnat, Dyrektor Mémorial de l’internement et de la déportation - Camp de Royallieu; Gabrielle Perissi, Wicedyrektor Mémorial de l’internement et de la déportation - Camp de Royallieu
- Joanna Wajda, Dyrektor Instytutu Polskiego w Paryżu
- ppłk. nawig. Tomasz Sędzikowski, Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Robert Kostro, Dyrektor Muzeum Historii Polski
- Ziemowit Koźmiński, Zastępca Dyrektora Zamku Królewskiego ds. muzealnych i programowych
- dr Marianna Otmianowska, Dyrektorka Muzeum Łazienki Królewskie
- Piotr Bojarski, Kierownik Centrum Szyfrów Enigma
- Małgorzata Łobocka, Zastępca Dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie ds. komunikacji i edukacji
- prof. Wojciech Śleszyński, Dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku
- Leonard Sobieraj, Dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku
Muzeum Powstania Warszawskiego jest otwarte od środy do poniedziałku w godzinach 10.00–18.00. Przewodnicy oprowadzają po ekspozycji w siedmiu językach (polski, angielski, rosyjski, francuski, hiszpański, niemiecki i włoski), a audioprzewodniki są dostępne w ośmiu językach.
