Turyści, nie wchodźcie do jaskiń! Apel specjalistów ochrony przyrody

Jak przypomniała Natalia Zapała z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach, w okresie zimowym, z uwagi na brak pożywienia, część zwierząt zapada w tzw. hibernację.

Wyjątkową grupą są nietoperze, które gromadzą zasoby w postaci tłuszczu i w naszej strefie klimatycznej prawie pół roku "przesypiają". W zależności od gatunku trwa to od października do końca marca. Nie jest to dla nich okres łatwy – wskazała.

Jak zaznaczyła Zapała, podczas okresu godowego u nietoperzy dochodzi do zaplemnienia samic. „Dopiero wiosną rozpoczyna się proces zapłodnienia i rozwoju zarodków. Ten niesamowity mechanizm opóźniający rozmnażanie wykształcił się w drodze ewolucji i jest on u nietoperzy nierozerwalnie związany z hibernacją. Dlatego więc każde jej zakłócanie jest ingerencją w przyszłe pokolenia tych pożytecznych ssaków” – podkreśliła.

Zimowy sen możliwy jest dzięki pasywnemu obniżeniu temperatury ciała. Skutkuje to znacznym spowolnieniem funkcji życiowych. Nietoperze wybudzają się w trakcie snu w sposób naturalny co pewien czas. Związane to jest z procesami fizjologicznymi i odbywa się kosztem zgromadzonej na okres zimowy i niezbędnej do przetrwania energii.

Natura rozplanowała te pobudki w bardzo precyzyjny sposób i każde nadmiarowe wybudzenie znacznie obniża szanse przeżycia do następnego sezonu. Te osobniki często nie giną bezpośrednio w zimowiskach, ale nie docierają do kolonii rozrodczych lub giną na początku sezonu – zaznaczyła Zapała.

Zewnętrznym impulsem do przebudzenia są najczęściej wahania temperatury. Wraz z zyskującą na popularności turystyką jaskiniową, wzrasta nasz wpływ na tak delikatne środowisko, jakim są podziemia.

Pamiętajmy, że niezauważalna dla nas zmiana bardzo mocno wpływa na zimujące ssaki, i nie są to tylko nietoperze, ponieważ w jaskiniach mamy do czynienia z szeregiem innych gatunków zwierząt. Nietoperze wybudzające się ze snu wydają dźwięki, co może powodować efekt kaskadowy, który wybudza z hibernacji inne osobniki. Dlatego apelujemy do środowisk związanych z turystyką jaskiniową oraz osób indywidualnych, by nie wchodziły do jaskiń w okresie od 1 listopada do 15 kwietnia – zaapelował zastępca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i Regionalny Konserwator Przyrody Przemysław Skrzypiec.

Zapała dodała, że w przypadku jaskiń znajdujących się w rezerwatach przyrody w województwie śląskim obowiązuje całoroczny zakaz wchodzenia do tych obiektów. „Wyjątek stanowi Jaskinia Głęboka w rezerwacie przyrody Góra Zborów, która jest udostępniona na zasadach szczególnych. Wejście do jaskiń w okresie hibernacji nietoperzy wiąże się z naruszeniem przepisów ustawy o ochronie przyrody i może być objęte sankcjami karnymi w postaci aresztu lub grzywny” – podkreśliła.

Na świecie żyje ponad 1,3 tys. gatunków nietoperzy, z czego w Polsce - 27. Część z nich zagrożona jest wyginięciem.