Najpopularniejszy serial w PRL?
Dziś mówi się, że „Czterej pancerni i pies” byli najpopularniejszym serialem w latach Polski Ludowej. Zestawia się go jedynie z takimi tytułami jak „07 zgłoś się”, „Stawka większa niż życie” oraz „Czterdziestolatek”. Produkcja łączyła ówcześnie (druga połowa lat 60. XX wieku) pokolenie, które doświadczyło II wojny światowej z młodzieżą urodzoną po wojnie. Obrazy bohaterstwa, brawurowych bitew oraz przyjaźni członków załogi czołgu „Rudy 102”, przysłaniały piekło frontu wschodniego. Przeciętny widz nie zwracał uwagi na akcenty polityczne, które siłą rzeczy były obecne w serialu.
Książka o fenomenie serialu „Czterej pancerni i pies"
W 2022 roku Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wydało książkę poświęconą serialowi „Czterej pancerni i pies”, jako fenomenowi kulturowemu. Jest to zbiór kilku naukowych tekstów, w których rozważane są różne aspekty „pancernych”. Pojawiają się rozważania na temat filmu fabularnego, który może być źródłem historycznym. Zwraca się też uwagę na serial w kontekście minionych czasów (lat 50. i 60. XX wieku). Twórcy krytycznie odnieśli się też do promowanego mitu przyjaźni polsko-radzieckiej, który jest eksponowany w produkcji. Ciekawe zdaje się także opracowanie poświęcone konsumpcji rozrywki w czasach PRL na przykładzie „Czterech pancernych”. Warto podkreślić, że autorzy tekstów wracają do motywu mitów, którym produkcja wojenna epatowała.
Praca jest bardzo przystępna i łatwa w odbiorze, nie trzeba więc być naukowcem, aby ją zrozumieć. Dodatkowo nie jest opasłym tomiskiem, całość zamyka się w 131 stronach. Na uwagę zasługuje także oprawa graficzna, nawiązująca do motywu komiksu. Należy wspomnieć, że praca wyszła pod redakcją badaczy – historyka i literaturoznawcy, Marcina Hlebionka oraz Rafała Moczkodana. Publikacja jest dostępna na stronie internetowej wydawnictwa UMK.
„Czterej pancerni” w Toruniu i regionie
Serial „czterej pancerni i pies” był kręcony m.in. w Toruniu. Tu nagrywano sceny szturmu na most Kierbedzia w Warszawie w 1944 roku. Wtedy to załoga słynnego „Rudego 102” została ciężko ranna w wyniku eksplozji miny. Toruński most wcielił się wtedy w warszawską przeprawę. Wybuchy i strzały bitewne dodawały całości sceny dramatyzmu. Inne ujęcia nakręcono w Bydgoszczy na kanale Brdy. Piękne ujęcia zarejestrowano na wysokości dużej poczty nieopodal starówki. Kilka kadrów zrealizowano także w okolicach Chełmna nad Wisłą. Sceneria Pomorza i Kujaw oraz nadwiślańskie krajobrazy nadawały się idealnie do serialu wojennego.
