Relikty średniowiecznej baszty czworobocznej zostały odsłonięte podczas badań archeologicznych trwających obecnie w kamienicy przy ul. Jezuickiej 15 w Lublinie. Odkrycia dokonano przy południowej ścianie oficyny budynku.
„Były przypuszczenia, że pozostałości tej baszty czworobocznej znajduje się w strukturach tego budynku, ale okazuje się, że wychodziła na zewnątrz, od podwórza, za tylną elewacją” – mówi Dariusz Kopciowski.. Jak ustalono, ściana oficyny posadowiona jest na fragmencie muru obronnego.
Konserwator przekazał, że podczas badań odkryto także m.in. nowożytne numizmaty, plomby towarowe, pieczęć herbową, nowożytną kłódkę o nietypowej formie i ozdobne kucia nowożytnych sakiew.
„Równolegle z pracami archeologicznymi prowadzone są badania architektoniczne i konserwatorskie, w trakcie których zostaną zlokalizowane kolejne pozostałości baszty oraz systemu umocnień Lublina” – poinformował konserwator dodając, że wnioski z badań będą uwzględnione w przygotowywanym projekcie budowlanym. – „Wszystkie cenne dla historii miasta relikty zostaną zachowane i wyeksponowane”– zapowiedział. Zdaniem Kopciowskiego, posesja nigdy nie była do końca rozpoznana archeologicznie.
Jak wyglądała średniowieczna baszta czworoboczna w Lublinie?
Baszta czworoboczna w tym miejscu – podał konserwator – widnieje na panoramie Lublina Brauna i Hogenberga, która została wydana w Kolonii w 1618 r. Piętrowa, nakryta dachem namiotowym budowla ukazana jest w pobliżu Furty Gnojnej, blisko prezbiterium kościoła klasztornego ojców jezuitów – obecnej archikatedry.
„Najprawdopodobniej ta właśnie baszta została wymieniona w przywileju Stefana Batorego nadanego jezuitom w 1585 r. Przywilej ów zezwalał na budowę zespołu jezuickiego poza murami miasta od południa wraz z pozwoleniem wykorzystania istniejących na tym odcinku kilku dzieł obronnych w tym Furty Jezuickiej, baszty półokrągłej i przedmiotowej basztki czworobocznej” – wyjaśnił Kopciowski. Dodał, że zakonnicy z czasem zamienili basztę w wieżę ustępową połączoną z kanałem ściekowym.
Przyległa do murów miejskich kamienica przy ul. Jezuickiej 15 w 1645 r. została włączona do kolegium ojców jezuitów i w rękach zakonników pozostawała do połowy XVIII w.
„Jezuici zaadaptowali wnętrze kamienicy do własnych potrzeb mieszkalnych oraz na poziomie parteru budynek skomunikowali z kościołem oraz szkołami jezuickimi” – uzupełnił. Natomiast ujednoliconą i wspólną elewację kamienica i kolegium jezuickie uzyskały po pożarze z 1754 r.
Jak podali autorzy pracy „Mury miejskie Lublina”, za datę końcową budowy fortyfikacji przyjmuje się 1370 – rok śmierci Kazimierza III Wielkiego. Znaczenie militarne murów zanikało w XVI-XVII w. Większość obiektów rozebrano w XIX w.
