Obraz "Rzeczywistość" uważany jest za jedno z najważniejszych dzieł Jacka Malczewskiego. Ostatni raz płótno było widziane w 1926 roku. Przez dekady uważano je za zaginione, a jego istnienie dokumentowała jedynie czarno-białafotografia autorstwa Amalii Krieger.
Dzieło przetrwało dzięki polsko-niemieckiej rodzinie ze Śląska, która w latach 50. przeniosła się do Niemiec i zabrała ze sobą obraz jako część rodzinnego majątku przesiedleńczego. Na rynku aukcyjnym "Rzeczywistość" pojawiła się dopiero wiele lat później, za sprawą jednego z potomków.
Burzliwe losy słynnego dzieła
W grudniu 2022 roku obraz został sprzedany warunkowo za ponad 20 milionów złotych, jednak postępowanie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczące domniemanego nielegalnego wywozu dzieła z kraju zatrzymało cały proces. Po uniewinnieniu w lutym 2025 roku i odzyskaniu przez DESA Unicum w marcu tego samego roku, "Rzeczywistość" ponownie wraca na rynek sztuki.
Co ciekawe, Muzeum Narodowe, które miało prawo pierwokupu, ostatecznie zrezygnowało z zakupu.
Symbolika i znaczenie "Rzeczywistości"
"Rzeczywistość" to coś więcej niż obraz – to głęboko osobista i przesycona symboliką kompozycja. Malczewski, nazywany mistrzem polskiego symbolizmu, ukazał na nim dramat upadku Rzeczypospolitej i powstańczą historię zniewolonego kraju. Postacie widoczne na obrazie to nie anonimowe figury, lecz ludzie bliscy artyście.
Jego żona Maria, córka Julia oraz syn Rafał posłużyli artyście za modele, którym Malczewski nadał wizerunki Matki Boskiej, aniołów i Dzieciątka. Sam malarz sportretował się w czarnej kamizelce i kapeluszu, kolejny raz symbolicznie wpisując siebie w dzieło i jego przesłanie.
Prawdziwa uczta dla miłośników sztuki
Aukcji towarzyszy wystawa "Jacek Malczewski i jego epoka". Oprócz 'Rzeczywistości' DESA zaprezentuje cztery inne dzieła Malczewskiego, w tym słynny "Autoportret dantejski". Publiczność będzie mogła zobaczyć prace innych wybitnych artystów tamtej epoki – Józefa Mehoffera, Włodzimierza Tetmajera, Ferdynanda Ruszczyca oraz Wlastimila Hofmana, ucznia Malczewskiego. Nie zabraknie też dzieł twórców związanych z polskimi ośrodkami artystycznymi w Monachium i Paryżu.
Malczewski to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych polskich twórców, a jego dzieła za każdym razem osiągają zawrotne kwoty. Czy podczas nadchodzącej aukcji padnie rekord? O tym przekonamy się już 12 czerwca.
Źródło: DESA Unicum
