RPO i RPD chcą zmian na granicy z Białorusią! Chodzi o ochronę uchodźców i dzieci. Skierowano pismo do premiera

Sporne kwestie interpretacyjne

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek i Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak zwrócili się do premiera z prośbą o nowelizację przepisów przedłużających czasowe ograniczenie prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na białoruskiej granicy.

Ograniczenie obowiązuje od 27 marca br. i zostało już dwukrotnie przedłużone – ostatnio 25 lipca na kolejne 60 dni. RPO i RPD zwracają uwagę, że rozporządzenie wymaga doprecyzowania, zwłaszcza w zakresie terytorialnego zasięgu obowiązywania przepisów.

W swoim piśmie wskazują, że definicja „granicy państwowej” z ustawy o ochronie granicy państwowej odnosi się do linii granicznej, a osoby, które ją przekroczyły, znajdują się już na terytorium RP. Tymczasem Straż Graniczna przyjmuje interpretację, według której ograniczenia stosuje się na całym obszarze działania placówek SG, nawet kilkadziesiąt kilometrów w głąb Polski.

Rzecznicy podkreślają, że takie rozbieżności prowadzą do wątpliwości prawnych i powinny zostać usunięte poprzez precyzyjne określenie zakresu terytorialnego obowiązywania ograniczenia.

Krytyka obejmowania przejść granicznych

Kolejnym punktem spornym jest stosowanie ograniczenia również wobec cudzoziemców zgłaszających się na drogowych przejściach granicznych, działających zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym. Według RPO i RPD takie rozwiązanie narusza zasadę proporcjonalności oraz prawa człowieka, w tym prawa dziecka.

Rzecznicy domagają się także doprecyzowania przepisów dotyczących tzw. grup wrażliwych – w tym rozszerzenia ochrony na wszystkie małoletnie osoby przekraczające granicę, także te podróżujące z opiekunami.

Stanowisko rządu

Sejm 23 lipca wyraził zgodę na kolejne przedłużenie ograniczenia, uzasadniając to utrzymującą się presją migracyjną na granicy z Białorusią. Rząd podkreśla, że rozporządzenie wydane na podstawie ustawy azylowej z grudnia 2024 r. ma przeciwdziałać instrumentalnemu wykorzystywaniu migracji przez Białoruś we współpracy z Rosją i grupami przestępczymi.

Przepisy przewidują wyjątki – Straż Graniczna może przyjąć wniosek od małoletnich bez opieki, kobiet w ciąży, osób wymagających szczególnego traktowania lub w sytuacjach, gdy istnieje realne ryzyko poważnej krzywdy w kraju pochodzenia.

Głos organizacji społecznych

Organizacje wspierające uchodźców są przeciwne ograniczeniom, argumentując, że przepisy naruszają Konstytucję RP, w szczególności art. 56 ust. 2, oraz międzynarodowe zobowiązania Polski, takie jak Konwencja genewska z 1951 r. dotyczącą statusu uchodźców.

Opracował: Dawid Piątkowski, źródło: PAP