Jakie zmiany w ocenie pracy nauczycieli właśnie wchodzą w życie?
Uproszczenie kryteriów oceny pracy nauczycieli, zwiększenie ich udziału w całym postępowaniu, w tym w procedurze odwoławczej – takie zmiany wprowadza nowelizacja rozporządzenia ministra edukacji w sprawie oceny pracy nauczycieli, która w piątek wchodzi w życie. Nowelizacja rozporządzenia to efekt pracy grupy roboczej działającej w ramach Zespołu do spraw pragmatyki zawodowej nauczycieli, w którym uczestniczyli przedstawiciele związków zawodowych zrzeszających nauczycieli oraz organizacji jednostek samorządu terytorialnego.
Według uczestników tych prac konieczne było uproszczenie dotychczasowych zasad oceniania, poprawa ich czytelności oraz zapewnienie pedagogom większego wpływu na przebieg całej procedury.
Mniej kryteriów, prostsza punktacja – co to oznacza dla nauczycieli?
Do tej pory obowiązywała rozbudowana lista kryteriów, która w praktyce mocno komplikowała proces oceny i utrudniała jednoznaczną interpretację wymagań stawianych nauczycielom. Po wejściu w życie zmian liczba kryteriów została ograniczona, a wszystkie odnoszą się teraz bezpośrednio do obowiązków wynikających z ustawy Prawo oświatowe oraz z ustawy Karta nauczyciela.
W nowelizacji przewidziano także uproszczoną skalę punktacji, dzięki czemu cała procedura ma być bardziej przejrzysta zarówno dla dyrektorów, jak i dla samych nauczycieli. Ocena pracy nadal obejmuje przede wszystkim zadania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, a także inne obowiązki wpisane w statut szkoły, w tym poprawność merytoryczną i metodyczną zajęć, troskę o bezpieczeństwo uczniów, współpracę z rodzicami oraz aktywność w doskonaleniu zawodowym.
Jak nauczyciel pozna opinie i jak może się do nich odnieść?
Dotychczas nauczyciel miał prawo zapoznać się z projektem oceny, ale nie zawsze otrzymywał dostęp do opinii przygotowywanych przez inne podmioty, takie jak rada rodziców czy samorząd uczniowski.
Po zmianach dyrektor szkoły będzie miał obowiązek zapoznać nauczyciela nie tylko z projektem oceny, ale również z opiniami wydanymi przez uprawnione podmioty, w tym przez radę rodziców (jeśli działa w szkole), mentora (w przypadku nauczyciela w trakcie przygotowania zawodowego), samorząd uczniowski, doradcę metodycznego lub innego nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, a także opiekuna naukowo-dydaktycznego w kolegiach pracowników służb społecznych. Nauczyciel będzie miał prawo ustnie lub pisemnie odnieść się do przedstawionych opinii w terminie 5 dni roboczych od dnia zapoznania się z nimi, co wzmacnia jego udział w procesie.
Z takiego uprawnienia będzie mógł skorzystać również dyrektor szkoły oceniany w tym trybie, który otrzyma dostęp do opinii rady szkoły, zakładowych organizacji związkowych oraz rady programowej w przypadku kolegium pracowników służb społecznych.
Co zmienia się w odwołaniach od oceny pracy i kto stoi za nowymi zasadami?
Przed nowelizacją dyrektor nie miał obowiązku przedstawiania nauczycielowi pisemnej odpowiedzi na zarzuty zawarte w odwołaniu od oceny. Po wejściu w życie nowych przepisów, jeśli nauczyciel złoży odwołanie, dyrektor szkoły będzie musiał przekazać mu swoje pisemne stanowisko wobec podniesionych zastrzeżeń. Oceny pracy dokonuje się zasadniczo nie wcześniej niż po upływie roku od poprzedniej oceny, a postępowanie może zostać wszczęte z inicjatywy dyrektora szkoły, samego nauczyciela, kuratora oświaty, organu prowadzącego, rady szkoły lub rady rodziców.
Ministerstwo Edukacji Narodowej, uzasadniając nowelizację, wskazywało, że celem wprowadzenia nowych zasad jest zapewnienie większej transparentności, sprawiedliwości i jednolitości ocen, a także wzmocnienie roli oceny pracy jako narzędzia wspierającego rozwój zawodowy nauczycieli i podnoszenie jakości edukacji w Polsce. Zespół do spraw pragmatyki zawodowej nauczycieli, który przygotował propozycje zmian, powołano w kwietniu 2024 roku jako organ pomocniczy ministra edukacji, z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Finansów, Instytutu Badań Edukacyjnych – Państwowego Instytutu Badawczego, związków zawodowych nauczycieli i pracowników oświaty oraz samorządów.
Do zadań tego zespołu należy opracowywanie rozwiązań dotyczących między innymi wynagradzania, awansu, oceny pracy, odpowiedzialności dyscyplinarnej, emerytur, świadczeń kompensacyjnych, kwalifikacji oraz kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli.
