Edukacja obywatelska wchodzi do szkół. Nowy przedmiot od września 2025 roku. Co będzie na lekcjach?

• Od roku szkolnego 2025/2026 edukacja obywatelska zostanie wprowadzona do szkół ponadpodstawowych.
• Nowy przedmiot zastąpi HiT i skupi się na praktycznych umiejętnościach oraz aktywnym udziale obywatelskim.
• Uczniowie będą realizować projekty i działania obywatelskie, a nauczyciele mają zachować neutralność.

Kogo obejmie nowy przedmiot?

Edukacja obywatelska trafi do programu nauczania w klasach II liceum, technikum i szkół branżowych I stopnia od roku szkolnego 2025/2026. W kolejnych latach jej zakres będzie rozszerzany o kolejne roczniki. Przewidziano różną liczbę godzin w zależności od typu szkoły:

• w liceum: 2 godziny tygodniowo w klasie II, 1 godzina w klasie III,
• w technikum: po 1 godzinie tygodniowo w klasach II–IV,
• w szkołach branżowych I stopnia: po 1 godzinie tygodniowo w klasach II i III.

Cele i założenia edukacji obywatelskiej

Nowy przedmiot różni się od „historii i teraźniejszości” – zamiast teorii ma stawiać na praktyczne umiejętności. Celem jest nie tylko zrozumienie procesów społecznych i politycznych, ale także wykształcenie w uczniach postawy aktywnego obywatela.

W podstawie programowej wymieniono m.in.:

• rozumienie zasad demokracji i praworządności,
• umiejętność wyrażania własnych opinii i szanowania zdania innych,
• znajomość praw człowieka, procesu legislacyjnego i mechanizmów uczestnictwa obywatelskiego,
• umiejętność załatwiania spraw urzędowych i podejmowania działań obywatelskich.

Treści podzielono na bloki tematyczne, takie jak: ja i społeczeństwo, szkoła jako wspólnota, społeczność lokalna, demokracja i prawo, Polska w Europie i świecie.

Nauka poprzez działanie

Ważnym elementem przedmiotu są działania obywatelskie – uczniowie liceów i techników zrealizują po cztery takie zadania, a uczniowie szkół branżowych trzy. Mogą to być np.: udział w debacie, organizacja kampanii społecznej, przygotowanie petycji, symulacja obrad czy udział w konsultacjach społecznych.

Dodatkowo każda kilkuosobowa grupa uczniów będzie musiała przygotować projekt edukacyjny – o charakterze badawczym lub społecznym – zgodny z tematyką zajęć.

W programie przewidziano też wizyty w instytucjach publicznych, spotkania z przedstawicielami władz i organizacjami społecznymi oraz rozmowy z osobami ważnymi dla lokalnych społeczności, np. kombatantami.

Neutralność nauczycieli i nowe podręczniki

W podstawie programowej podkreślono, że zajęcia mają być wolne od perswazji i agitacji politycznej. Rolą nauczyciela będzie zachowanie neutralności światopoglądowej, a jedynym wyjątkiem są wartości wynikające z konstytucji.

Przedmiot będą mogli prowadzić nauczyciele z kwalifikacjami do nauczania wiedzy o społeczeństwie, historii lub „historii i teraźniejszości”. Ministerstwo Edukacji dopuściło do użytku dwa podręczniki:

• „Masz wpływ. Część 1” (Nowa Era) – dla liceów i techników,
• „Edukacja obywatelska 1” (SOP Oświatowiec Toruń) – dla szkół branżowych I stopnia.

Zgodnie z przepisami nauczyciel będzie miał pełną swobodę wyboru podręcznika lub prowadzenia zajęć bez niego.

Opracował: Dawid Piątkowski, źródło: PAP