Omawiając dzieje Zamku Bierzgłowskiego nie sposób pominąć faktu, że warownia krzyżacka pełniła funkcje domu zakonnego, a więc była także ośrodkiem życia religijnego. Warto to podkreślić, tym bardziej, że na krzyżaków patrzymy najczęściej, jako na korporację rycerską, odbierając, czy nawet kwestionując jej zakonny, czyli szerzej religijny charakter.
Piękna i długa historia
Centralnym miejscem, w którym tętniło życie religijne domu bierzgłowskiego była przede wszystkim kaplica. Tu odmawiano godziny kanoniczne, tak w dzień, jak i w nocy, modlitwy za żywych i umarłych członków zakonu oraz za jego dobrodziejów. To tu sprawowano Mszę Świętą dla całego konwentu. Wypełniano w ten sposób regułę zakonną.
Relikwie i tron biskupi
Możemy założyć, że w kaplicy domu bierzgłowskiego znajdowały się relikwie. Z dokumentu wystawionego 4 II 1368 r. przez komtura bierzgłowskiego Burcharda von Aschburg dowiadujemy się, że przekazał on do kościoła parafialnego w Hitzkirch w baliwacie alzacko-burgundzkim relikwie św. Witalisa i św. Pankracego. Nie możemy wykluczyć, że pierwotnie, przynajmniej przez pewien czas, relikwie te były przechowywane w domu zakonnym w Bierzgłowie.
W kaplicy znajdują się również tron biskupi oraz piękne, drewniane stalle. Prawdopodobnie pochodzą one z XIVw., ponieważ w inwentarzu z 1415 r., zostały wymienione nakrycia na drewniane ławki.
Czasy pokrzyżackie
Własnością krzyżacką przestał być w 1454 r. Z nakazu króla Kazimierza Jagiellończyka zamek częściowo zburzono. Od 1520 r. był w posiadaniu rady miasta Torunia, potem przeszedł w prywatne ręce. W 1830 r. został wykupiony przez rząd pruski.
Następnie od 1929 r. stał się własnością biskupa chełmińskiego Stanisława Okoniewskiego, który remontując zamek przeznaczył go na dom rekolekcyjny. Po II wojnie światowej w zamku przejętym przez ówczesne władze państwowe urządzono Państwowy Dom Opieki Społecznej. Wraz z powstaniem Diecezji Toruńskiej w 1992 r. zamek oddano Kościołowi na własność Kurii tejże Diecezji.
Po kilkuletnim remoncie zniszczonego obiektu od 2001 r. w zamku mieści się Diecezjalne Centrum Kultury. Zachowane grube mury, sucha fosa, przez którą niegdyś przerzucone były dwa mosty zwodzone, są świadectwem obronnego charakteru średniowiecznego zamku. Portalowa rzeźba ceramiczna z ok. 1305 r. i ostrołukowe sklepienia wnętrz podkreślają jego gotycki charakter.
Zamek dzisiaj
Dzisiaj spotykają się tu cisza potrzebna do kontemplacji i spokój niezbędny do wypoczynku. Klimat domu sprzyja oderwaniu się od codziennych spraw, a piękny ogród zimą i latem jest idealny do modlitwy i kontemplacji. Można tutaj wynająć pokój i kontemplować naturę i historie tego pięknego zamku.
