Matura 2024. Błąd rzeczowy i błąd kardynalny. Co się stanie, gdy je popełnisz?

Matura z języka polskiego nigdy nie jest prosta. W stresie możemy pomylić imiona bohaterów, daty, okoliczności zdarzeń, a nawet ich kolejność. Egzaminatorzy sprawdzający pracę pisemną na maturze z polskiego mają ściśle określone zasady punktowania, które wpływają na ocenę końcową. Posługują się także odpowiednią nomenklaturą przy nazywaniu błędów. Dobrze wiedzieć, czym jest błąd rzeczowy i czym jest błąd kardynalny oraz czym skutkuje popełnienie błędów na maturze.

Na początek mamy dobrą wiadomość dla maturzystów. Nie każdy błąd rzeczowy jest błędem kardynalnym. Ten zdarza się rzadko. Trzeba się naprawdę bardzo postarać, aby go zrobić. Znacznie częściej zdarzają się błędy rzeczowe. Ich kumulacja może poskutkować zbyt małą liczbą punktów i niezdaniem matury.

Czym jest błąd kardynalny?

Błąd kardynalny odnosi się wyłącznie do lektur obowiązkowych, które są wskazane w podstawie programowej do omówienia w całości. Popełnienie błędu kardynalnego świadczy o nieznajomości treści lektury obowiązkowej w zakresie:

• fabuły, w tym głównych wątków utworu 
• losów głównych bohaterów
• całkowicie błędnej i zafałszowanej interpretacji lektury obowiązkowej

Czym jest błąd rzeczowy?

Błąd rzeczowy jest poważnym błędem merytorycznym. Zwykle świadczy o nieznajomości lektury obowiązkowej lub nieobowiązkowej w zakresie:

• fabuły, w tym wątków pobocznych
• losów bohaterów drugoplanowych
• imion i nazwisk bohaterów
• braku wiedzy kontekstu, włącznie z błędnym przywołaniem pojęć, faktów historycznych itd.

Różnica między błędem kardynalnym a błędem rzeczowym jest zasadnicza. Pierwszy wpływa na całość wypowiedzi: analizę, interpretację, argumentację i tok rozumowania oraz świadczy o całkowitej nieznajomości tematyki lektury. Drugi, nawet jeśli popełniony kilka razy, jest pomyłką merytoryczną, czyli istotną, ale nie oznacza dyskwalifikującej nieznajomości całości lektury.

Jaka jest różnica między błędem kardynalnym a błędem rzeczowym?

Przykłady

Dobrym przykładem na uchwycenie różnic jest sytuacja, gdy zdający pomyli np. nazwisko autora lektury. Jeśli nie skutkuje to całą interpretacją i stanowiskiem wobec problemu poruszanego w lekturze, traktujemy to jako błąd rzeczowy. Jeśli jednak w trakcie wywodu odwołujemy się do błędnie przywołanego autora, jego życia, motywacji, stylu pisania itd. to jest to błąd kardynalny.

Inny przykład to imię bohatera. Jeśli pomylimy imię bohatera, a nie będzie miało to żadnego istotnego związku ani wpływu na argumentację, przedstawienie jego losów, motywacji, czy działań, zostanie to uznane za błąd rzeczowy. Jednak, jeśli nasza wypowiedź da podstawy do wniosku, że błędnie podaliśmy nie tylko imię, ale i nie znamy faktycznie charakterystyki tej postaci, jego znaczenia, przeżyć itd., to będzie to błąd kardynalny.

Czym skutkuje błąd rzeczowy i kardynalny?

Popełnienie błędu rzeczowego skutkuje automatycznie obniżeniem punktacji. Uwaga: powielenie tego samego błędu rzeczowego obniża punktację tylko jednorazowo. Egzaminator ocenia poprawność rzeczową tekstu i za jeden błąd rzeczowy może przyznać 3 punkty (na 6 możliwych), a za liczne różne błędy rzeczowe 0 punktów.

Natomiast pojawienie się błędu kardynalnego dyskwalifikuje całą pracę. Wówczas zdający otrzymuje 0 punktów.