Lista lektur szkolnych 2024/2025. Te dzieła są obowiązkowe

Lektury szkolne od zawsze budzą mieszane uczucia wśród uczniów. Dla wielu stanowią one wyzwanie, ponieważ wymagają nie tylko przeczytania całego tekstu, ale również zrozumienia kontekstu historycznego, społecznego i literackiego. Nauczyciele języka polskiego starają się pomóc uczniom, ucząc ich interpretacji i analizy tekstów oraz omawiania ich z użyciem właściwej terminologii. Mimo że dla wielu uczniów obowiązek czytania lektur może być trudny, rozwija on umiejętność krytycznego myślenia, co jest niezwykle cenne na dalszych etapach edukacji, na przykład podczas egzaminów i matur. Dla innych uczniów lektury są okazją do pogłębienia wiedzy i rozwinięcia pasji literackich. Ci, którzy z zaangażowaniem podchodzą do omawiania książek, często potrafią po latach szczegółowo opowiadać o dziełach, które czytali w szkole. 

Wiadomo już, że nowa podstawa programowa 2024 zakłada redukcję treści nauczania o około 20% dla 18 przedmiotów ogólnokształcących. Celem tego kroku jest zmniejszenie obciążenia uczniów i wprowadzenie większej elastyczności w nauczaniu. W ramach tych zmian część lektur, które dotąd były czytane w całości, teraz będą omawiane we fragmentach.

Rok szkolny2024/25 - lektury

W szkołach podstawowych i średnich lista lektur została zaktualizowana w sposób, który ma uczynić naukę bardziej przystępną i interesującą dla uczniów. Klasy IV-VIII szkoły podstawowej oraz licea, technika i szkoły branżowe I i II stopnia zobaczą zmiany w podejściu do omawianych dzieł literackich. Oprócz wspomnianych wcześniej zmian, nauczyciele nadal będą mieli możliwość wyboru, aby pewne lektury były czytane w całości, jeśli uznają to za istotne dla głębszego zrozumienia literatury.

Lektury szkolne 2024/25 - klasy I-III

• Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru)
• Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych)
• Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom
• Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie!
• Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą
• Dorota Gellner, Wścibscy
• Julita Grodek, Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie
• Tom Justyniarski, Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa serca
• Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka
• Piotr Kordyasz, Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły (fragmenty)
• Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku
• Zofia Kossak-Szczucka, Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata
• Maria Krüger, Karolcia
• Åsa Lind, Piaskowy Wilk
• Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn
• Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta
• Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych
• Joanna Papuzińska, Asiunia
• Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony
• Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją
• Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska
• Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba
• Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci
• Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie
• Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze
• Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika, Dziadek i niedźwiadek

Lektury szkolne 2024/25 - klasy IV-VI

• Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
• Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks)
• Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa
• Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni
• John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
• Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
• René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań)
• Ignacy Krasicki, wybrane bajki
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty)
• Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
• wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie
• Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie
• wybrane podania i legendy polskie
• wybrane baśnie polskie i europejskie
• wybrane wiersze: Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego, oraz pieśni patriotyczne (w tym Rota Marii Konopnickiej).
• Lektury uzupełniające dla klas IV-VI (obowiązkowo co najmniej dwie pozycje w każdym roku szkolnym):
• Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy
• Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów
• Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty)
• Justyna Bednarek, Dom nr 5
• Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka
• Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść
• Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów
• Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna
• Carlo Collodi, Pinokio
• Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak
• Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie
• Arkady Fiedler, Dywizjon 303
• John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu
• Olaf Fritsche, Skarb Troi
• Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze
• Emilia Kiereś, Rzeka
• Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli
• Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy, Bankructwo małego Dżeka
• Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
• Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka
• Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni, Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach
• Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie), Topsy i Lupus
• Selma Lagerlöf, Cudowna podróż
• Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
• Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty)
• Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe
• Kornel Makuszyński, wybrana powieść
• Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo
• Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek
• Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza
• Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść
• Ewa Nowak, Pajączek na rowerze
• Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa
• Sat-Okh, Biały Mustang
• Longin Jan Okoń, Tecumseh
• Raquel Jaramillo Palacio, Cudowny chłopak
• Katherine Paterson, Most do Terabithii
• Sara Pennypacker, Pax
• Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny
• Bolesław Prus, Katarynka, Placówka, Zemsta
• Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy
• Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa, W pustyni i w puszczy
• Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża
• Nicolas Sparks, Jesienna miłość
• Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu
• Alfred Szklarski, wybrana powieść
• Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera
• Melchior Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino (fragmenty), Ziele na kraterze
• Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13
• Louis de Wohl, Posłaniec króla
• Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania
• Marcus Zusak, Złodziejka książek
• wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni)
• inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże

Lektury szkolne 2024/25 - klasy VII-VIII

• Charles Dickens, Opowieść wigilijna
• Aleksander Fredro, Zemsta
• Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec
• Adam Mickiewicz, Dziady część II
• Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę
• Juliusz Słowacki, Balladyna
• Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
• Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII
• Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Świtezianka, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
• Sławomir Mrożek, Artysta
• Henryk Sienkiewicz, Latarnik, Quo vadis (fragmenty)
• Stefan Żeromski, Syzyfowe prace (fragmenty)
• wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto wybrane wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej, oraz aforyzmy Stanisława Jerzego Leca

Lektury szkolne 2024/25 - licea i technika (poziom podstawowy)

• Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja
• Sofokles, Antygona
• William Szekspir, Makbet
• Molier, Skąpiec
• Adam Mickiewicz, Dziady cz. III
• Bolesław Prus, Lalka
• Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
• Stanisław Wyspiański, Wesele
• Stefan Żeromski, Przedwiośnie
• Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
• Albert Camus, Dżuma
• George Orwell, Rok 1984
• Sławomir Mrożek, TangoKrótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:
• Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
• Homer, Iliada (fragmenty)
• wybrane utwory polskiego średniowiecza, w tym: Lament świętokrzyski (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
• Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
• Ignacy Krasicki, wybrana satyra
• Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność
• Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty)
• Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty)
• Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
• Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu
• Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty)
• Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
• Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
• Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
• Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
• Utwory poetyckie:
• Horacy, wybrane utwory
• Bogurodzica
• Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; tren IX, X, XI
• wybrane wiersze poetów epoki baroku
• Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny
• Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze
• wybrane wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Mirona Białoszewskiego, Józefa Czechowicza, Zbigniewa Herberta, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza, Cypriana Kamila Norwida, Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej, Haliny Poświatowskiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, w tym Testament mój, Leopolda Staffa, Wisławy Szymborskiej, Juliana Tuwima

Lektury uzupełniające dla liceum i technikum (obowiązkowo co najmniej jedna pozycja w każdym roku szkolnym):Utwory do XIX wieku (w układzie chronologicznym:

• Sofokles, Król Edyp
• Arystoteles, Poetyka (fragmenty), Retoryka (fragmenty)
• Platon, Państwo (fragmenty)
• Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty)
• Giovanni Boccaccio, Sokół
• Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty (fragmenty)
• Tomasz Morus, Utopia (fragmenty)
• Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego (fragmenty)
• Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
• Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej (fragmenty)
• Miguel de Cervantes y Saavedra, Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (fragmenty)
• Pedro Calderon de la Barca, Życie snem
• Piotr Skarga, wybrane kazanie
• Wacław Potocki, Transakcja wojny chocimskiej (fragmenty z części I)
• William Szekspir, Romeo i Julia
• Wolter, Kandyd, czyli optymizm (fragmenty)
• Ignacy Krasicki, Monachomachia (fragmenty)
• Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III (fragmenty)
• Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła
• Stanisław Staszic, Przestrogi dla Polski (fragmenty)
• Juliusz Słowacki, Beniowski (fragmenty); Listy do Matki (fragmenty)
• Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia
• Aleksander Fredro, Śluby panieńskie
• Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera (fragmenty), Faust (fragmenty)
• George Byron, Giaur (fragmenty)
• Adam Mickiewicz, Dziady cz. IV
• wybrane utwory epickie okresu romantyzmu: Józef Ignacy Kraszewski, Stara baśń, Victor Hugo, Nędznicy, Edgar Allan Poe, wybrane opowiadanie, Henryk Rzewuski, Pamiątki Soplicy (fragmenty)
• Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem
• Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki (fragmenty)

Utwory z XX wieku (z układzie chronologicznym)

• Stefan Żeromski, Echa leśne, Ludzie bezdomni
• Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
• Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej
• Aldous Huxley, Nowy wspaniały świat
• Zofia Nałkowska, Granica
• Joseph Conrad, Lord Jim
• Zofia Kossak-Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919
• Florian Czarnyszewicz, Nadberezyńcy
• Witold Pilecki, Raport Witolda
• Zofia Nałkowska, Przy torze kolejowym (z tomu Medaliony)
• Kazimierz Moczarski, Rozmowy z katem (fragmenty)
• Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty)
• Tadeusz Różewicz, Kartoteka
• Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi (fragmenty)
• Leopold Tyrmand, Dziennik 1954 (fragmenty)
• Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie
• Stanisław Lem, Wizja lokalna, Solaris
• John Ronald Reuel Tolkien, Władca pierścieni. Drużyna pierścienia
• William Golding, Władca much
• Bohumil Hrabal, wybrane opowiadania
• Eugène Ionesco, Lekcja
• Samuel Beckett, Czekając na Godota
• Friedrich Dürrenmatt, Wizyta starszej pani
• Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie)
• Gustaw Herling-Grudziński, Wieża
• Wiesław Myśliwski, Widnokrąg
• Umberto Eco, Imię róży
• Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy
• Antoni Libera, Madame

Utwory z XXI wieku (w układzie alfabetycznym)

• Petra Dvořáková, Wrony
• Sigríður Hagalín Björnsdóttír, Wyspa
• Paweł Huelle, Castorp, Śpiewaj ogrody
• Cixin Liu, Wspomnienie o przeszłości Ziemi (tom I – Problem trzech ciał)
• Wiesław Myśliwski, Traktat o łuskaniu fasoli
• Tomasz Różycki, Dwanaście stacji
• Andrzej Stasiuk, Jadąc do Babadag
• Mariusz Szczygieł, Nie ma
• Monika Sznajderman, Pusty las
• Dorota Terakowska, Poczwarka
• Olga Tokarczuk, Bieguni, Opowiadania bizarne
• Marcin Wicha, Rzeczy, których nie wyrzuciłem

Lektury szkolne 2024/25 - licea i technika (poziom rozszerzony)

Obowiązkowe lektury szkolne w liceum i technikum na poziomie rozszerzonym obejmują listę lektur dla poziomy podstawowego, a ponadto dodatkowe pozycje.

Utwory literackie poznawane w całości:

• Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
• William Szekspir, Hamlet
• Juliusz Słowacki, Kordian
• realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary)
• Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
• Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
• Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
• Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku

Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:

• Homer, Odyseja (fragmenty)
• Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
• Franz Kafka, Proces (fragmenty)
• Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
• Sławomir Mrożek, wybrane opowiadanie
• wybrany esej Gustawa Herlinga- -Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta
• wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej
• Cyprian Kamil Norwid, Fortepian Szopena
• wybrane wiersze: Stanisława Barańczaka, Czesława Miłosza, Traktat moralny (fragmenty), Juliana Przybosia.