Kiedy tramwaje zastąpiły dorożki? Barwna historia komunikacji w Krakowie

Jak zaczęła się historia komunikacji zbiorowej w Krakowie?

Początków krakowskiej komunikacji miejskiej należy szukać jeszcze w drugiej połowie XIX stulecia. Dokładna data uruchomienia pierwszej linii, kursującej spod Dworca Głównego do mostu Podgórskiego, nie jest znana. Wiadomo, że transport na tej trasie odbywał się w 1867 roku za pomocą omnibusu, czyli wieloosobowego, krytego pojazdu, który ówcześnie opierał się na trakcji konnej. Pierwsza regularna linia została uruchomiona w 1875 roku i właśnie tą datę uznaje się za początek komunikacji miejskiej w Krakowie.

W listopadzie 1881 roku miasto podpisało umowę z Bankiem Belgijskim, który miał „urządzić i utrzymać ruch kolei żelaznej zwanej tramwajem” przez 45 lat. Budowa ruszyła w 1882 roku, a otwarcie odbyło się jeszcze tego samego roku, 31 października. Pierwsza linia była jednotorowa i prowadziła na wspomnianej trasie, którą jeździł omnibus, czyli spod Dworca do ul. Mostowej na Kazimierzu. Tam też funkcjonowała zajezdnia tramwajowa.

Ostatecznie w Krakowie funkcjonowały linie podzielone na sekcje, wspomniana już trasa między mostem Podgórskim a dworcem była podzielona na trzy odcinki – od mostu do Wawelu, od Wawelu do Rynku Głównego i od Rynku do dworca. Cała trasa liczyła 12 przystanków.

Elektryczne tramwaje. Kiedy pojawiły się w Krakowie?

Przełomową datą w historii krakowskiej komunikacji miejskiej był 11 czerwca 1898 roku. Wtedy Bank Belgijski, który zarejestrował Krakowską Spółkę Tramwajową zobowiązał się do wprowadzenia tramwajów elektrycznych i rozbudowy istniejącej sieci.

17 stycznia 1900 roku do Krakowa przybył pierwszy z 17 nowych wagonów elektrycznych, zamówionych z Fabryki Wagonów i Maszyn w Sanoku. 16 marca tego samego roku, o godz. 9:00 ówczesny prezydent miasta, Józef Friedlein uroczyście zainaugurował działalność tramwajów, które ruszyły następnego dnia przed południem. Wprowadzenie tramwajów elektrycznych wiązało się też z pewnymi komplikacjami, np. z Bramą Floriańską. Nowy pojazd nie mógł się pod nią zmieścić. Ostatecznie obniżono fragment ul. Floriańskiej, żeby zaradzić problemowi.  

W Krakowie od 1902 roku kursowały cztery linie tramwajowe. Pierwsza od Mostu Podgórskiego do Dworca Kolejowego, druga od Mostu Podgórskiego do Parku Krakowskiego, trzecia ze Zwierzyńca do Rogatki Wrocławskiej, a czwarta z Rynku Głównego do Parku Jordana. Po komplikacjach finansowych i podatkowych miasto przejęło funkcjonującą komunikację w 1910 roku.

Co ciekawe, podczas pierwszej wojny światowej, w latach 1914-1916 w związku z licznymi powołaniami mężczyzn do służby wojskowej, rolę konduktorów i maszynistek zaczęły pełnić także mieszkanki Krakowa. W dwudziestoleciu międzywojennym, po zmianie ruchu na prawostronny w 1925 roku w stolicy Małopolski funkcjonowało sześć linii tramwajowych. Do 1939 roku udało się m.in. wymienić bądź naprawić niektóre torowiska, zbudować pętle na placu Kazimierza Wielkiego i placu Bernardyńskim.

W czasie wojny do Krakowa zawitały m.in. wagony SN3 pochodzące z Norymbergi, którymi mogli poruszać się tylko Niemcy. Następnie historia krakowskich tramwajów naznaczona jest okresem komunizmu w Polsce. Po drugiej wojnie światowej nastąpiła odbudowa zniszczonych mostów i budowa nowych linii. W 1950 roku zakończono budowę ponad dwukilometrowego odcinka z Łagiewnik do Borku Fałęckiego. Ważnym wydarzeniem było też usunięcie tramwajów z Rynku, co ostatecznie nastąpiło w 1952 roku. W kolejnych latach sieć była rozbudowywana m.in. o Podgórze i Nową Hutę, a w latach 70. powstało Krakowskie Centrum Komunikacyjne. W latach 80. powstał fragment trasy z Dworca Towarowego do Krowodrzy Górki.

Nowoczesna komunikacja miejska w Krakowie

Przemiany ustrojowe z 1989 roku pozwoliły na znaczące przyspieszenie prac związanych z rozwojem komunikacji miejskiej. Remontowano m.in. trasy Kapelanka, Aleja Pokoju czy te do Borku Fałęckiego i Cichego Kącika. Powstało też nowe torowisko na ul. Pawiej i przebudowane zostało Rondo Mogilskie razem z wylotem tunelu tramwajowego. Remontowi uległy też linie na Rondzie Grzegórzeckim czy wzdłuż al. Powstania Warszawskiego. W 2008 roku otwarto tunel Rondo Mogilskie – Politechnika. 12 grudnia ruszył pierwszy skład Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. Obecnie w stolicy Małopolski za dnia kursują 24 linie tramwajowe. Dodatkowe trzy wożą pasażerów w porze nocnej.