Jako radny walczył o pomniki przyrody. Wiceprezydent Katowic zapomniał Dlaczego?

Społecznicy wrócili do pomysłu ustanowienia buków pomnikami przyrody

O walce społeczników w obronie starodrzewu w Lesie Murckowskim pisaliśmy już kilka razy. Afera wybuchła na początku 2021 roku, kiedy wyszło na jaw, że Nadleśnictwo Katowice planuje wyciąć część z nich. Po wielu miesiącach dyskusji między mieszkańcami, miastem i leśnikami udało się wypracować kilka rozwiązań. Jednym z nich było utworzenie przez radę miasta zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na spornych 13 hektarach lasu (więcej TUTAJ).

W międzyczasie społecznicy wyszli z inicjatywą uchwały obywatelskiej w sprawie ustanowienia 227 drzew pomnikami przyrody. Niedługo później projekt przejął klub radnych Koalicji Obywatelskiej. Jego przewodniczącym był wówczas Jarosław Makowski, dziś wiceprezydent Katowic. To właśnie on złożył projekt uchwały w radzie miasta.

W uzasadnieniu projektu uchwały z 2022 roku przeczytamy: "Drzewa wytypowane do objęcia ochroną na mocy niniejszej uchwały wyróżniają się wiekiem, rozmiarami i okazałością nie tylko w porównaniu do drzew rosnących w katowickich lasach ale również w porównaniu do drzew całej Polski (...) Drzewa te są położone są wzdłuż szlaków turystycznych i ścieżek spacerowych wykorzystywanych przez mieszkańców Katowic i okolic, dostarczając im głębokich a niestety coraz rzadszych wrażeń estetycznych i krajobrazowych. Są to malowniczo wyglądające drzewa o bardzo dużej, niepowtarzalnej wartości przyrodniczej, krajobrazowej, ekologicznej, kulturowej, historycznej".

Finalnie uchwała nie trafiła pod głosowanie, bo społecznicy ją wycofali, przystając na propozycję prezydenta Marcina Krupy, by w zamian utworzyć zespół do spraw kształtowania gospodarki leśnej w Katowicach. Jednak niezadowalające efekty działań zespołu sprawiły, że społecznicy powrócili do pierwotnego pomysłu ustanowienia starych buków pomnikami przyrody.

Jak ustanowienie drzew pomnikami przyrody ocenił wiceprezydent Makowski

Tym razem strona społeczna przygotowała się lepiej. Projekt uchwały powstał we współpracy z firmą Taxus Arbor, która była odpowiedzialna m.in. za inwentaryzację i analizę stanu drzew. Społecznicy chcą, by pomnikami przyrody ustanowić 216 drzew - w tym 197 buków pospolitych, 7 grabów pospolitych, 7 dębów szypułkowych i 5 kasztanowców zwyczajnych. Znakomita większość z nich to te same drzewa, które zostały wytypowane do ochrony w projekcie radnych klubu Koalicji Obywatelskiej z 2022 roku.

Dlatego zaskoczenie może wzbudzić dzisiejsza opinia wiceprezydenta Jarosława Makowskiego na temat projektu uchwały obywatelskiej. W odpowiedzi do przewodniczącego Rady Miasta Katowice stwierdził, że "żadnego z drzew nie można uznać za wyróżniające w otoczeniu, w którym rosną, chociażby przez wzgląd na pokrój, szczególną wartość kulturową lub historyczną albo nietypowy dla otoczenia rozmiar".

Dalej podkreślił, że ze względu na lokalizację drzew w pobliżu ciągów pieszych trzeba będzie przeprowadzić szczegółową ekspertyzę dendrologiczną. A to oznacza wysokie koszty, które nie zostały zaplanowane w budżecie gminy.

"Z uwagi na powyższe, biorąc pod uwagę stan fitosanitarny przedmiotowych drzew oraz ich lokalizację na terenach leśnych sugerowane byłoby odstąpienie od projektu objęcia ich ochroną prawną i pozostawienie jako drzewa biocenotyczne" - zaproponował wiceprezydent Makowski. A drzewa biocenotyczne to drzewa żywe lub martwe, pozostawione do ich naturalnej śmierci i rozkładu.

Argumentacja wiceprezydenta Makowskiego

Co ciekawe, dzisiejsza argumentacja wiceprezydenta Jarosława Makowskiego pokrywa się częściowo z argumentacją Lasów Państwowych sprzed dwóch lat. W 2022 roku Stanisław Jeziorański, nadleśniczy Nadleśnictwa Katowice pisał:

"Przedmiotowe drzewa spełniają jedno z kryteriów uznawania tworów przyrody za pomniki przyrody a mianowicie obwód mierzony na wysokości 130 cm. Jeśli chodzi o drugi warunek - wyróżniania się wśród innych drzew - nie został on spełniony, drzewa o podobnych parametrach licznie występują na terenie rezerwatu Las Murckowski. Obwód mierzony na wysokości 130 cm często ledwie przekracza wartości podane w tabeli rozporządzenia a drzewa rosnące w tych drzewostanach corocznie przyrastają na grubość stąd też można domniemywać że w najbliższych latach liczba takich drzew o tym parametrze jeszcze wzrośnie".

Tymczasem wiceprezydent Jarosław Makowski w opinii do dzisiejszego projektu uchwały obywatelskiej pisze:

"Przedmiotowe drzewa spełniają tylko jedno z kryteriów uznawania tworów przyrody za pomniki przyrody, a mianowicie obwód mierzony na wysokości 130 cm jednak w większości przypadków obwód ten nieznacznie przekracza wartości podane w tabeli Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody. Należy mieć na uwadze, że drzewa rosnące w tych drzewostanach corocznie przyrastają na grubość stąd też można domniemywać, że w najbliższych latach liczba egzemplarzy o podobnych parametrach (obwodach pni) jeszcze wzrośnie". 

Dziś Lasy Państwowe stwierdziły, że "ustanowienie ochrony wymienionych w projekcie uchwały drzew pomnikowych nie wpłynie negatywnie na realizowane działania trwale zrównoważonej gospodarki". Projekt został również pozytywnie uzgodniony przez RDOŚ. 

Komentarz wiceprezydenta Jarosława Makowskiego 

Zapytaliśmy wiceprezydenta Jarosława Makowskiego, dlaczego dziś ocenia pomysł ustanowienia buków pomnikami przyrody inaczej, niż dwa lata temu, gdy razem z klubem składał w radzie miasta bliźniaczy projekt.

W tej chwili trwają rozmowy ze stronami zainteresowanymi - z mieszkańcami, Lasami Państwowymi, urzędnikami. Moim celem jest ochrona buków w Lesie Murckowskim. I mam nadzieję, że ten cel zostanie osiągnięty, bo wszystkim nam zależy na ochronie Murckowskiego starodrzewia. Za kilka dni powinniśmy - przed Komisją Klimatu - przedstawić nasze ustalenia - mówi Jarosław Makowski, wiceprezydent Katowic z ramienia Koalicji Obywatelskiej.