Planeta krążąca wokół pulsara
PSR J2322-2650 b to egzoplaneta orbitująca wokół pulsara – niezwykle gęstej, szybko obracającej się gwiazdy neutronowej, emitującej regularne impulsy radiowe. Gwiazdy neutronowe powstają jako pozostałość po wybuchach supernowych i stanowią jedno z ostatnich stadiów ewolucji masywnych gwiazd.
Planety przy pulsarach już nie dziwią
Choć może się to wydawać zaskakujące, obecność planet w układach pulsarów nie jest dziś niczym nowym. To właśnie przy pulsarze PSR B1257+12 odkryto pierwsze w historii planety pozasłoneczne. Dokonał tego w 1992 roku polski astronom Aleksander Wolszczan, otwierając nowy rozdział w badaniach nad egzoplanetami.
Atmosfera jakiej jeszcze nie widziano
Największym zaskoczeniem dla naukowców okazała się atmosfera PSR J2322-2650 b. Jest ona zbudowana głównie z helu i węgla, a według badań mogą w niej występować chmury sadzy. Wnętrze planety sprzyjać może nawet powstawaniu diamentów. Dodatkowo w atmosferze planety obserwowane są bardzo silne wiatry wiejące z zachodu.
Michael Zhang z Uniwersytetu Chicago, który kierował zespołem badawczym, podkreśla, że odkryto zupełnie nowy typ atmosfery planetarnej. Zamiast znanych z innych planet związków, takich jak woda, metan czy dwutlenek węgla, dominują w niej cząsteczki węgla – głównie dwu- i trójatomowe struktury węglowe.
Ekstremalne warunki i „cytrynowy” kształt planety
Cząsteczkowy węgiel w atmosferze jest zjawiskiem wyjątkowym, ponieważ w tak wysokich temperaturach – około 650°C po stronie nocnej i ponad 2000°C po stronie dziennej – węgiel zwykle łączy się z innymi pierwiastkami. Może on dominować tylko wtedy, gdy w atmosferze praktycznie nie ma tlenu ani azotu.
Planeta PSR J2322-2650 b znana jest naukowcom od 2017 roku. Krąży bardzo blisko pulsara milisekundowego – w odległości zaledwie 1,5 mln kilometrów – wykonując pełny obieg w niespełna osiem godzin. Pulsar obraca się przy tym aż 300 razy na sekundę. Planeta jest stale zwrócona jedną stroną w kierunku swojej gwiazdy, a potężne oddziaływanie grawitacyjne rozciągnęło ją do nietypowego, „cytrynowego” kształtu. Jej masa jest zbliżona do masy Jowisza, a cały układ znajduje się około 750 lat świetlnych od Ziemi.
Szczegółowy opis odkrycia składu atmosfery tej niezwykłej planety opublikowano na łamach czasopisma naukowego „The Astrophysical Journal Letters”.
Opracował: Dawid Piątkowski, źródło: PAP
