Twórczość i życie Williama Shakespeare są fascynujące, jeżeli podejdziesz do tematu z pozytywnym nastawieniem. Trudność sprawia zapamiętanie imion bohaterów, nazw miejsc, Shakespeare to w końcu Angol . Jeżeli znajdziesz sposób na opanowanie tych elementów, cała reszta to zbiór emocji, uczuć, fascynacji i wydarzeń, które odnajdziesz w swoim świecie, w swoim życiu i w popkulturze. Działaj na zasadzie skojarzeń i porównań.Przede wszystkim spróbuj zapamiętać podstawowe informacje, aby łatwiej przyswoić treść.
Makbet - czas i miejsce akcji
Przenosimy się do XI wieku, średniowiecze, Szkocja, chwilami Anglia, Czas po walkach szkocko-norweskich. Jeżeli jesteś wielbicielem Gry o tron, słuchając tego streszczenia wprowadź się w klimat tego serialu. Wyobraź sobie, ze bohaterowie Makbeta wyglądają i zachowują się jak bohaterowie Martina. Nie używaj tego porównania w szkole, ale na pewno będzie ci łatwiej odnaleźć się w świecie Shakespeare, mając przed oczami krajobraz serialu.
Makbet - bohaterowie
Duncan – król Szkocji
Duncan miał 2 synów
- Malcolm
- Donalbain
Dwaj następni, ważni bohaterowie to wodzowie wojsk królewskich:
- tytułowy bohater Makbet
- Banquo, jego przyjaciel
Najważniejsze kobiety w dramacie:
- Lady Makbet – Żona Makbeta
- Hekate- w mitologii greckiej Hekate była boginią czarów i magii
- Trzy wiedźmy – czarownice przepowiadające przyszłość:
Makbet - streszczenie
AKT I
Makbet i Banquo wracają z wojny z Norwegami. Szkoci wygrali,są w świetnym nastroju. W lesie spotykają trzy czarownice. Wiedźmy zwracają się do nich używając tytułów, których nie posiadają. Tylko jeden się zgadza: Makbet jest władcą zamku Glamis. Jedna z czarownic jednak odezwała się do niego jako do władcy zamku Cawdor. Mało tego, nazwała go przyszłym królem. Banquo zaś usłyszał, że będzie ojcem królów, czyli jego synowie będą królami.
Chwilę potem spotykają panów szkockich, czyli posiadaczy ziem, lordów ( Angus i Rosse – jeżeli zapamiętasz to ok, jeżeli nie, nie przejmuj się ), którzy zapraszają ich do króla Duncana i oznajmiają Makbetowi, że zostanie władcą Cawdoru. Spełniła się więc przepowiednia wiedźm. Poprzedni władca zamku okazał się zdrajcą i tytuł przypadł Makbetowi. Zgadzają się więc dwie z trzech przepowiedni spotkanych czarownic. Makbet zaczyna mieć apetyt na trzecią. Myśli o zostaniu królem Szkocji. Banquo go stopuje, hola uważaj facet na swoje zachcianki.
Przyjaciele spotykają się z królem Duncanem. Ten potwierdza nowy tytuł Makbeta, dziękuję im za wierność i walkę i zapowiada swoja wizytę w zamku Makbeta.
Makbet szybko więc jedzie do siebie. Z drogi wysyła list żonie, w którym opowiada co mu się przydarzyło. Lady Makbet jest zaaferowana przepowiednią wiedźm. Bycie królową bardzo jej pasuje. Układa w głowie plan, jak pozbyć się króla i boi się tylko, aby jej mąż Makbet nie okazał się zbyt słaby na jego przeprowadzenie.
Makbet ulega namowom żony na przeprowadzenie zamachu na króla. Chyba nawet nie musiała go szczególnie namawiać. Oboje myślą już o władzy nad Szkocją.
AKT II
Król śpi. Zasnęli również pilnujący go strażnicy. Lady Makbet wsypała im do napoju, usypiający proszek. I przyszła pora na działanie Makbeta. Droga wolna, aby zabić króla. Zasztyletował go i zrozpaczony wrócił wypłakać się do żony. Zirytowana mazgajeniem się małżonka Lady Makbet, dokończyła to co on zaczął. Wykorzystała krew Duncana do wysmarowania nią strażników, zostawiła sztylet i w ten sposób zrzuciła winę na nich.
Do zamku Makbeta przychodzą panowie szkoccy Macduff i Lenox. Zostaje odkryte morderstwo króla. Przerażeni sytuacją są synowie Duncana, którzy z nim przyjechali w odwiedziny – Malcom i Donalbain. Boją się o swoje życie i uciekają szybko z domu Makbeta. Jeden wyjeżdża do Anglii, drugi do Szkocji. W ten sposób nieświadomie pomogli Makbetowi i jego żonie. Uciekli, więc pewnie oni są winni śmierci ojca.
I w ten sposób naturalnym następcą tronu Szkocji staje się Makbet. Duncan nie żyje, jego synowie podejrzani o zdradę uciekli. Spełniła się 3 przepowiednia wiedźm.
AKT III
Na zamku Makbeta trwają przygotowania do jego koronacji. Przybywa wraz z synem jego przyjaciel i świadek spotkania z wiedźmami, Banquo. Banquo głupi nie jest, więc zdaje sobie sprawę z przebiegu sytuacji. Kojarzy fakty. Spełniły się wszystkie trzy przepowiednie, ale nie wierzy w przypadek. Podejrzewa, ze Makbet zabił Duncana. W głowie ma również przepowiednię dotyczącą jego dzieci. Mają być królami. Spełniły się przewidywania dotyczące Makbeta, może spełnić się też przeznaczenie jego synów.
Banquo wraz z synem udaje się na przejażdżkę. Nie chce brać udziału w uroczystej kolacji z okazji nadchodzącej koronacji Makbeta. W tym czasie Makbet wynajmuje morderców. Nie ufa Banquo, wie, że zna wróżby. Chce władzy dla siebie, postanawia więc zabić przyjaciela i jego syna. Plany jednak się nie powiodły. Zabójcom uciekł syn Banquo.
W czasie kolacji przerażonemu Makbetowi ukazuje się duch Banquo. Siada na jego miejscu, uczestniczy w spotkaniu. Zaproszeni goście są zdziwieni zachowaniem Makbeta, jego szaleństwem. Lady Makbet tłumaczy to zmęczeniem męża. Udaje, że to nic takiego. Zabawia gości.
W ostatniej scenie aktu III akcja toczy się na wrzosowisku , gdzie trzy wiedźmy spotykają się z Hekate. Hekate jest wściekła, ze pominęły ją w swoich planach i wplątały Makbeta w tę całą sytuację, nie konsultując tego z nią. Hekate , jako bogini czarów i magii jest przełożoną czarownic, ich szefową. Nie mogą plątać ludzkich losów bez konsultacji z nią i jej rozkazów.
Tymczasem gdzieś w Szkocji, miejsce nie jest bliżej określone, rozmawiają ze sobą dwaj Lordowie. Analizują sytuację i są zdziwieni śmiercią Banquo, ucieczką jego syna, tak jakby znowu syn zabił ojca ? Ponownie rozmawiają o śmierci króla Duncana i ucieczce jego synów. Zaczynają podejrzewać Makbeta o zdradę.
AKT IV
Makbet niepewny swojej sytuacji, zestresowany tym co zrobił, a jeszcze dopadły go zwidy i omamy, postanawia ponownie spotkać się z wiedźmami. Przychodzi do domu, w którym czarownice gotują w kotle jakieś czary-mary i pyta o swoja przyszłość. Przepowiednie czarownic go uspokoiły. Usłyszał, ze nie zostanie zabity przez nikogo, kogo urodziła kobieta, i że nic nie zagraża jego władzy, dopóki do bram zamku nie dojdzie las Birna. Dziwaczne opowieści nie zrobiły więc na nim wrażenia. Bez strachu rządzi despotycznie. Zabija rodzinę Lorda Macduffa, bo nie ma do niego zaufania. Sam Macduff wcześniej uciekł do Anglii. Tam spotyka się z synem Duncana, któremu opowiada o despotycznych, krwawych rządach Makbeta. Po długich rozmowach, po tym jak Malcolm, syn Duncana sprawdził czy może mieć zaufanie do Lorda, postanawiają zebrać wojska i rozprawić się z Makbetem.
AKT V
Tymczasem Lady Makbet po prostu zwariowała. Dopadła ją choroba psychiczna. Nie udźwignęła odpowiedzialności za morderstwa, zachłanności, żądzy władzy. Wszędzie widzi krew. Próbuje zmywać nieprawdziwe plamy, przypomina sobie morderstwa, ma urojenia.
Syn Duncana Malcolm zebrał wojska i ze swoimi sojusznikami angielskimi wyruszył w stronę Makbeta. Makbet z tego kpi. Powtarza sobie, ze las do niego nie przyjdzie, a syn Duncana to przecież człowiek i urodziła go kobieta.
Wreszcie Lady Makbet nie wytrzymuje i popełnia samobójstwo. Makbet zbytnio się tym nie przejął, raczej zirytował go moment, w którym się to wydarzyło. Jest zajęty utrzymaniem się na tronie. Nagle przybiega goniec , który twierdzi, ze z daleka widział jakby poruszył się i szedł w stronę zamku las. Makbet nie wierzy w te bzdury. Jednak goniec ma rację. Żołnierze Malcolma zasłonili się liśćmi i konarami tworząc las, który idzie. Ale przecież nikt kogo urodziła kobieta nie może zabić Makbeta. Staje do walki z Macduffem, lordem, któremu zamordował rodzinę. Nie boi się go. Nie wie jednak, że Macduff został wyciągnięty z martwego już ciała swojej matki. Urodził się po prostu za pomocą cesarskiego cięcia. Nie urodziła go więc. I tyle w temacie nieśmiertelności Makbeta i przepowiedni. Pojawił się chodzący las i człowiek, którego nie urodziła kobieta.
Nie żyje Makbet, nie żyje jego zaborcza żona. Tron wrócił do prawowitego władcy, Malcolma, syna Duncana. Co się działo z drugim synem Duncana? Szekspir o nim zapomniał…
Makbet - problematyka
1. MOTYWY WYSTĘPUJĄCE W MAKBECIE, jest ich wiele; łatwo je zapamiętać i wykorzystywać na różne sposoby:
- motyw zbrodni,
- motyw władzy,
- motyw winy i kary,
- motyw małżeństwa,
- motyw kobiety fatalnej,
- motyw przemocy,
- motyw cierpienia,
- motyw zdrady
- motyw przepowiedni,
- motyw halucynacji,
- motyw choroby psychicznej,
- motyw wyboru,
- motyw przeznaczenia, a wolnej woli,
- motywy mitologiczne.
2. SYMBOLE W MAKBECIE
- wrzosowisko :tajemnicze miejsce, w którym schronienia szukają osoby obdarzone jakąś mocą,
- wiedźmy: ucieleśnienie demonicznych sił zła,
- pogoda: grzmoty i błyskawice symbolizujące złe, trudne wydarzenia; pojawiają się w sytuacjach tragicznych i strasznych,
- krew: symbol winy,
- sztylet: symbol zbrodni; pojawia się Makbetowi jako halucynacja przed zabójstwem Duncana.
3. CECHY GŁÓWNYCH BOHATERÓW
MAKBET
- postać tragiczna,
- cyniczny,
- żądny władzy,
- zdrajca,
- pozornie pewny siebie, w rzeczywistości słaby,
- zbrodniarz,
- waha się między poczuciem obowiązku rycerza, a żądzą władzy, a i tak ostatecznie ponosi klęskę.
LADY MAKBET
- silna,
- żądna władzy,
- okrutna,
- wyrachowana,
- zaborcza,
- opanowana,
- ale nie oszukujmy się, nie jest główną przyczyną makbetowskiego zła, ona tylko wydobywa na zewnątrz to, czego i tak chciał Makbet (Makbet nie jest jej niewinną ofiarą),
- ostatecznie, pod wpływem wydarzeń: oszalała, destrukcyjna,
4. CECHY DRAMATU SZEKSPIROWSKIEGO
William Szekspir, dramatopisarz renesansowy, epoki elżbietańskiej, najwybitniejszy dramaturg swoich czasów, ale też jeden z najwybitniejszych pisarzy w ogóle. Musisz zapamiętać go jako tego, który złamał zasady tragedii greckiej.
W sztukach Szekspira nie znajdziemy tego, co było np. w Antygonie czyli:
- zasada trzech jedności tragedii greckiej – tu brak- akcja Makbeta dzieje się w różnych miejscach, trwa około 6 miesięcy i dotyczy wielu wątków,
- na scenie pojawia się więcej niż 3 aktorów, jest wiele scen zbiorowych, chociażby kolacja przygotowana przez Lady Makbet,
- nie ma antycznego decorum, czyli są sceny tragiczne, są sceny komiczne, bohaterowie mówią zindywidualizowanym językiem,
- zjawiska przyrodnicze: burza, tęcza, grzmoty budują nastrój, było o tym już wcześniej.
Makbet to:
ze względu na rodzaj literacki: DRAMAT (to po prostu utwór, który można wystawić na scenie),
ze względu na gatunek literacki, czyli taki podzbiór, gdybyś jeszcze nie orientował się w tych niuansach, (nie każdy dramat to tragedia, komedia też jest dramatem), Makbet to tragedia.
Makbet - warto wiedzieć
Nawiązań w kulturze do Makbeta jest wiele, tak jak do większości popularnych dzieł Szekspira.
Co może być bardziej interesujące niż władza, pieniądze i miłość. Widziałeś chociaż jeden sezon Haus of cards? Czyż Frank Underwood nie przypomina ci Makbeta, a jego żona Lady Makbet? Jeżeli nie widziałeś, obejrzyj koniecznie. Żądza władzy, uzależnienie od niej, pokonywanie kolejnych przeszkód, żeby ciągle ją mieć, ambicja. Tajemnice małżonków, morderstwa. Mamy XXI wiek, a emocje jak w Makbecie, bohaterowie szekspirowscy.
Jeżeli znajdziesz jeszcze czas obejrzyj film Makbet z 2015 roku z Michaelem Fassbenderem i Marion Cotillard. Świetna, współczesna ekranizacja dramatu, która swoim rozmachem wciągnie cię jak Gra o tron.
Jesteś ambitniejszy, może trochę zaciekawiony, zobacz: Tron we krwi Akiry Kurosawy lub Tragedię Makbeta Romana Polańskiego. Polański zdecydował się nakręcić scenę zamordowania Dunkana, która rzekomo jest wzorowana na zbrodni, którą słynny psychopata Charles Mason popełnił na małżonce reżysera.
Chcesz się zabawić, pośmiać z formy? Nawet Bollywood sięgnęło do Makbeta. Indyjska wersja dramatu to Maqbool. A może jesteś wielbicielem anime? Japończycy czerpią z Szekspira pełnymi garściami: Romeo i Julia, Otello i ulubiony ich dramat Hamlet.
Nie bój się Szekspira. Makbet to jedna z lepszych lektur, która może ci się trafić na maturze. Liczba wątków, nawiązań i możliwości jest ogromna. Zapamiętaj główne hasła i zawsze coś na ich podstawie wymyślisz.
