Wybory samorządowe 2024. Kogo wybieramy do władz? Ważne terminy i przepisy. Sprawdź!

Pierwsze w wolnej Polsce wybory do samorządu terytorialnego odbyły się w maju 1990 roku. Ponieważ na przełomie lat zmieniały się przepisy i ustawy, jeszcze do 1998 roku mieszkańcy wyłaniali w swoich okręgach tylko radnych miast i gmin. Ci następnie, w drodze głosowania, powoływali zarząd, na czele którego stał przewodniczący - wójt, burmistrz lub prezydent. Od 1998 roku odbywają się też wybory do rad powiatów i sejmików wojewódzkich.

Wybory samorządowe w Polsce po 1990 roku

Ważna zmiana w wyborach nastąpiła w 2002 roku, wtedy to po raz pierwszy odbyły się bezpośrednie wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów. Wyłaniali ich już w głosowaniu mieszkańcy, nie radni, którzy uzyskali mandaty na nową kadencję. Nie zmienił się natomiast sposób wybierania starostów i marszałków województw. Do dziś to radni powiatów i sejmików wyłaniają składy zarządów ze swojego grona.

Kadencja samorządów do 2018 roku trwała cztery lata, obecną wydłużono do pięciu. W praktyce jednak jest ona o kilka miesięcy dłuższa. Z powodu wyborów parlamentarnych jesienią 2023 roku, aby uniknąć komplikacji z terminami, te samorządowe przełożono na wiosnę 2024.

Wybory samorządowe 2024. Kiedy I i II tura?

7 kwietnia odbędzie się głosowanie na wójtów, burmistrzów i prezydentów oraz radnych wszystkich szczebli.

21 kwietnia to termin drugiej tury wyborów włodarzy. Odbędzie ona się w tych miastach i gminach, gdzie w pierwszym terminie żaden z kandydatów nie osiągnął 50 procent głosów. Do drugiej tury wejdzie dwoje kandydatów z najlepszymi wynikami z 7 kwietnia.

Termin zgłaszania kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów

Obecnie trwa czas zgłaszania kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów. Wiele osób już oficjalnie ogłosiło swój start i już nawet prowadzi kampanię. Jak informuje Państwowa Komisja Wyborcza, ostateczny termin na zgłoszenie upływa 14 marca 2024 roku o godzinie 16.

Uwaga! Po dniu 14 marca zgłoszenie kandydata na wójta jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy w terminie przewidzianym nie zostanie zgłoszony żaden kandydat albo będzie tylko jeden kandydat. Gminna komisja wyborcza wzywa wówczas komitety wyborcze, poprzez rozplakatowanie obwieszczeń, do dokonania dodatkowych zgłoszeń kandydatów w terminie 5. dni od dnia ich rozplakatowania.

Wybory 2024. Kogo obowiązuje oświadczenie lustracyjne?

Kandydat na wójta nie może ubiegać się równocześnie o mandat do rady powiatu i do sejmiku wojewódzkiego. Jeśli zostanie jednocześnie wybrany na radnego gminy (miasta) i na wójta, wtedy traci mandat radnego. Kandydaci na włodarzy, urodzeni przed 1 sierpnia 1972 roku, muszą jeszcze dodatkowo złożyć w gminnej komisji wyborczej tak zwane oświadczenie lustracyjne i wykazać w nim, czy pracowali, ewentualnie współpracowali (lub nie) w organach bezpieczeństwa państwa w czasach PRL. Kandydatów urodzonych 1 sierpnia 1972 i później ten obowiązek nie dotyczy.

Termin zgłaszania kandydatów na radnych

Jeśli chodzi o kandydatów na radnych gmin do i powyżej 20 tysięcy mieszkańców, powiatów i sejmików województw, termin ich zgłaszania upływa 4 marca 2024 roku o godzinie 16.00. Może zostać wydłużony, jeśli w wyznaczonym terminie, w okręgu wyborczym nie zostanie zgłoszona żadna albo tylko jedna lista, a liczba zgłoszonych kandydatów jest równa liczbie radnych wybieranych w okręgu bądź mniejsza od niej. Komitety wyborcze mają więc dodatkowe pięć dni na zgłoszenie kandydatów.

Oświadczenia lustracyjne obowiązują kandydatów do rad na takich samych zasadach jak ubiegających się o stanowiska wójtów, burmistrzów i prezydentów.

Wybory samorządowe 2024. Kto może głosować?

Pełnoletni obywatele polscy mogą głosować i kandydować w wyborach do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zarządzonych na dzień 7 kwietnia 2024 r., pod warunkiem, że są ujęci w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców.

Ujęcie w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców obywatela polskiego następuje:

• z urzędu — w przypadku osób zameldowanych na obszarze gminy na pobyt stały;
• na wniosek wyborcy złożony w urzędzie gminy właściwym ze względu na jego miejsce stałego zamieszkania — w przypadku osób: stale zamieszkujących na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały, stale zamieszkujących na obszarze gminy pod innym adresem aniżeli adres ich zameldowania na pobyt stały, nigdzie niezamieszkujących przebywających stale na obszarze gminy.

We wniosku podaje się:

• nazwisko i imiona,
• numer PESEL,
• oświadczenie co do adresu stałego zamieszkania.

Wybory samorządowe 2024. W jakich godzinach można głosować?

Przepisy nie wskazują terminu, do którego najpóźniej wniosek o ujęcie w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców musi zostać złożony, aby wyborca mógł wziąć udział w wyborach. Jednakże należy mieć na uwadze, że wójt(burmistrz, prezydent miasta) ma 5 dni na rozpatrzenie wniosku.

Zakończenie kampanii wyborczej nastąpi 5 kwietnia o północy. Wtedy startuje cisza wyborcza (w przypadku drugiej tury będzie to 19 kwietnia o północy). Głosowanie 7 i 21 kwietnia odbędzie się w godzinach 7.00 - 21.00.

Kto kandyduje na stanowisko prezydenta Kielc? Zobacz w galerii zdjęć poniżej: