Jak było w dawnej Polsce?
Rzeczypospolita przedrozbiorowa (do 1795 roku) diametralnie różniła się do dzisiejszej Polski. Przede wszystkim inaczej było zorganizowane społeczeństwo, gdyż był to model stanowy (ludność była podzielona na osobne stany). Każdy ze stanów miał inne prawa i obowiązki oraz inny stopień zależności od pozostałych stanów. Badacze dziejów przyjmują podstawowy model stanowy dawnej Polski: szlachta, duchowieństwo, mieszczanie oraz chłopi. Obecnie przyjmuje się, iż osobnym stanem, który wpisywał się w ten system byli Żydzi. Ze względu na swą kulturę, religię oraz pełnione funkcje cieszyli się odrębnym statusem. Ponadto byli niezbędni, aby gospodarka szlachecka mogła funkcjonować. Dodatkowo tworzyli system finansowy, na którym opierała się szlachta oraz król.
Stan stanowi nierówny!
W dawnej Rzeczypospolitej społeczeństwo stanowe było zhierarchizowane. Na szczycie stała szlachta, która jako jedyna miała szerokie prawa w tym polityczne. Tylko szlachta miała status obywateli i tylko oni mogli decydować o losach państwa. Pozostałe grupy były im podległe, ale jednocześnie niezwykle potrzebne. Najbardziej poszkodowani byli chłopi, którzy w gruncie rzeczy byli własnością szlachty i na nią pracowali. Warto dodać, iż tamtejszy porządek społeczny uzasadniano wolą Boga. Sytuacja zmieniła się dopiero po upadku Rzeczypospolitej i pojawieniu się nowych wzorów społecznych oraz świeżych idei politycznych.
Polecany artykuł:
Każdy przeklinał inaczej
W społeczeństwie stanowym każda z grup miała też charakterystyczne dla siebie przekleństwa. Prosty lud, czyli chłopstwo najczęściej opierał swoje wulgaryzmy o imaginarium magiczne, wierzenia tradycyjne itp. Chłopi często posługiwali się m.in. klątwami. Inaczej było ze szlachtą. Jej arsenał wulgaryzmów przedstawiał się imponująco. Oczywiście słownictwo zmieniało się zależnie od czasu oraz regionu i pochodzenia samego nobila.
Popularne wulgaryzmu staropolskie
Jednym z najpopularniejszych przekleństw dawniej i dziś jest klasyczne "kurwa". Jego pochodzenie jest niejasne. Jedni wskazują, że pochodzi od łacińskiego słowa "curvus" (zgięty, zakrzywiony), inni mówią o pochodzeniu słowiańskim i nawiązaniu do koguta. Ówcześnie kogut określany był słowem "kur". Kurą zaś nazywano dawniej kobietę, która zajmowała się prostytucją.
Inne popularne wulgaryzmy:
- cham,
- fiut (dawniej złodziej),
- chujec (wieprz, samiec rozpłodowy),
- Kiep (głupek),
- Dziewka,
- Broszka (dawne, wulgarne określenie kobiecych narządów płciowych),
- Przebóg,
- Pies (poważny wulgaryzm odnośnie mężczyzny),
- Plwać (pluć na kogoś),
- Niemota,
- Padalec,
- Borsuk,
- Wyleganica,
- Murwa,
- Kortyzanka (kobieta lekkich obyczajów),
- Małpa,
- Nęta,
- Przechodka (kobieta lekkich obyczajów),
- Klępa,
- Suka,
- Wyleganiec,
- Bękart,
- Szelma,
- Hundsfot,
- Psiarz,
- Kurewnik,
- Szalbierz,
- Tłuk (człowiek pozbawiony ogłady),
- Menda (osoba postępująca niewłaściwie),
- Psiajucha.
