Od ufundowania nagrody przez znanego szwedzkiego chemika, wszyscy zadają sobie pytanie, czemu nie ma Nobla dla matematyków? Z historią tą wiąże się masa spekulacji i brukowych plotek. W każdej plotce jest jednak ziarenko prawdy.
Alfred Nobel (1833-1896) pochodził z majętnej rodziny przemysłowców. Jego ojciec był wynalazcą oraz inżynierem. Dużego majątku dorobił się w czasie pobytu w Rosji i prac nad ładunkami wybuchowymi. Nobel senior wkrótce zaczął rozwijać fabryki produkujące materiały dla armii. Szczególne zyski przypadły mu w czasie wojny krymskiej, podczas zaopatrywania wojska rosyjskiego. Alfred odziedziczył wielki majątek, dzięki czemu mógł rozwinąć swoje badania nad dynamitem i zapalnikami różnego typu.
Dorobił się wielkiej fortuny na materiałach wybuchowych, co ciekawe mówił o sobie, że jest pacyfistom. Prowadził bujne życie towarzyskie, obracał się na salonach Paryża, Londynu, Wiednia i Berlina. Znał wielkie osobistości świata ówczesnej nauki. Jednak jego życie prywatne nie było usłane różami. Najpierw doznał wielkie straty rodzinnej, gdyż w 1864 roku w eksplozji w fabryce w Afryce, zginął jego młodszy brat Emil. W miłości też nie sprzyjało mu szczęście. Nigdy nie miał żony. Kochał jednak wiedeńską kwiaciarkę, Sofie Hess. Relacja ta trwała prawie 20 lat i skończyła się dla naukowca rozczarowaniem. Niektórzy biografowie Alfreda Nobla wskazują, że wiązało go też uczucie z baronową Berthą von Suttner, inicjatorką międzynarodowego ruchu pokojowego (otrzymała Nagrodę Nobla w 1905 roku za działania na rzecz pokoju światowego).
i
Nie jest do końca jasne, jednak Nobel miał przeżyć załamanie po odrzuceniu przez kobietę, która miał go porzucić dla innego naukowca – matematyka! Ta głęboka uraza wpłynęła podobno na jego decyzje związane z ustanowieniem nagrody swojego imienia i zasad jej przyznawania. W 1895 roku w Paryżu spisał swój testament, w którym jasno wyłożył myśl o utworzeniu specjalnej nagrody dla ludzi nauki i działających na rzecz pokoju międzynarodowego. Stary uraz miał wpłynąć na to, że jedynie matematycy zostali pozbawieni szansy na Nagrodę Nobla. Człowiekiem, który pozbawił go miłości, miał być szwedzki matematyk Magnus Gustaw Mittag-Leffler.
Pierwsza uroczystość wręczenia Nagrody Nobla odbyła się w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie w 1901 roku. Wtedy Pokojową Nagrodę Nobla otrzymali Jean Henri Dunant, założyciel Czerwonego Krzyża oraz Frederic Passy. Nagrody są przyznawane corocznie w następujących dziedzinach: fizyka, chemia, fizjologia lub medycyna, literatura, Pokojowa Nagroda Nobla. Od 1968 roku listę poszerzono o ekonomię (wtedy też zdecydowano, że nie będzie się już powiększało listy noblowskich dyscyplin).
