Kto może otrzymać rentę socjalną i jak można ją stracić? O tym musisz pamiętać

Komu przysługuje renta socjalna?

Renta socjalna jest wsparciem dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie to mogą otrzymać osoby pełnoletnie, u których lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi całkowitą niezdolność do pracy. Niezdolność do pracy musi powstać jednak w ściśle określonym czasie, tzn. przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki (także podczas wakacji lub urlopu dziekańskiego) w szkole lub w szkole wyższej (przed ukończeniem 25 lat) lub ewentualnie w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury.

- Warunkiem przyznania renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest pełnoletność oraz całkowita niezdolność do pracy, która powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie „od dzieciństwa” do ukończenia nauki - wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Ile wynosi renta socjalna?

Renta socjalna może zostać przyznana na stałe (jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała) lub na czas określony (jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa). Od marca 2023 r. wysokość renty socjalnej wynosi 1588,44 zł brutto, czyli jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Renta socjalna może być łączona z rentą rodzinną, ale łączna wysokość obu świadczeń nie może przekroczyć dwukrotności kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W przypadku przekroczenia tej kwoty, wysokość renty socjalnej zostanie obniżona. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. wysokości najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Uwaga na limity dochodów

Osoba otrzymująca rentę socjalną zobowiązana jest powiadomić ZUS o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach. Jeśli przekroczone zostaną limity dochodów renta socjalna zostanie zmniejszona lub zawieszona.

Limity dochodów:

• Przychód niższy niż 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – renta socjalna jest wypłacana w pełnej wysokości
• Przychód wyższy od 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ale nie wyższy niż 130 proc. tego wynagrodzenia – renta socjalna zostaje zmniejszona o kwotę przekroczenia, ale nie wyższą niż kwota maksymalnego zmniejszenia (obowiązującą dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy)
• Przychód wyższy niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – renta socjalna zostaje zawieszona

Rentę socjalną ZUS może rozliczyć rocznie lub miesięcznie. Jeśli w zaświadczeniu o dochodach będą wykazane kwoty przychodu uzyskane w poszczególnych miesiącach, to rentę socjalną ZUS rozliczy w obydwu wariantach, tj. rocznie oraz miesięcznie i wybierze wariant korzystniejszy. Jeśli jednak w zaświadczeniu będzie wykazana łączna kwota przychodu osiągniętego w minionym roku kalendarzowym, to rentę socjalną ZUS rozliczy tylko rocznie.

Do kogo trafiają renty socjalne?

W całej Polsce co miesiąc wypłacanych jest blisko 300 tys. rent socjalnych – najwięcej w woj. mazowieckim (34 tys.) i śląskim (29,8 tys.), a najmniej w woj. opolskim (6,4 tys.) i lubuskim (7,8 tys.).

W 2022 r. na renty socjalne w skali kraju wydano blisko 4,6 mld zł, a wysokość średniej wypłaty wyniosła 1313,84 zł brutto. Średni wiek osób otrzymujących rentę socjalną wyniósł 39,9 lat (38,8 u mężczyzn i 41,2 u kobiet). Najwięcej osób z rentą socjalną to osoby w wieku 35-39 lat, a najmniejszą grupę stanowią osoby w wieku poniżej 19 lat.